問題1:次の値を求めよ。 (1) $\sin \frac{\pi}{12}$ (2) $\cos \frac{13\pi}{12}$ (3) $\tan \frac{5\pi}{12}$ 問題2:$\cos \alpha = -\frac{2}{7}$のとき、次の値を求めよ。ただし、$\pi < \alpha < \frac{3}{2}\pi$とする。 (1) $\sin \frac{\alpha}{2}$ (2) $\cos \frac{\alpha}{2}$

解析学三角関数加法定理半角の公式三角関数の性質
2025/8/16

1. 問題の内容

問題1:次の値を求めよ。
(1) sinπ12\sin \frac{\pi}{12}
(2) cos13π12\cos \frac{13\pi}{12}
(3) tan5π12\tan \frac{5\pi}{12}
問題2:cosα=27\cos \alpha = -\frac{2}{7}のとき、次の値を求めよ。ただし、π<α<32π\pi < \alpha < \frac{3}{2}\piとする。
(1) sinα2\sin \frac{\alpha}{2}
(2) cosα2\cos \frac{\alpha}{2}

2. 解き方の手順

問題1:
(1) sinπ12\sin \frac{\pi}{12}
π12=π3π4\frac{\pi}{12} = \frac{\pi}{3} - \frac{\pi}{4}なので、三角関数の加法定理を用いる。
sin(π3π4)=sinπ3cosπ4cosπ3sinπ4=32221222=624\sin(\frac{\pi}{3} - \frac{\pi}{4}) = \sin\frac{\pi}{3}\cos\frac{\pi}{4} - \cos\frac{\pi}{3}\sin\frac{\pi}{4} = \frac{\sqrt{3}}{2} \cdot \frac{\sqrt{2}}{2} - \frac{1}{2} \cdot \frac{\sqrt{2}}{2} = \frac{\sqrt{6} - \sqrt{2}}{4}
(2) cos13π12\cos \frac{13\pi}{12}
13π12=π+π12\frac{13\pi}{12} = \pi + \frac{\pi}{12}なので、三角関数の性質を用いる。
cos(π+π12)=cosπ12\cos(\pi + \frac{\pi}{12}) = -\cos\frac{\pi}{12}
π12=π3π4\frac{\pi}{12} = \frac{\pi}{3} - \frac{\pi}{4}なので、三角関数の加法定理を用いる。
cos(π3π4)=cosπ3cosπ4+sinπ3sinπ4=1222+3222=2+64\cos(\frac{\pi}{3} - \frac{\pi}{4}) = \cos\frac{\pi}{3}\cos\frac{\pi}{4} + \sin\frac{\pi}{3}\sin\frac{\pi}{4} = \frac{1}{2} \cdot \frac{\sqrt{2}}{2} + \frac{\sqrt{3}}{2} \cdot \frac{\sqrt{2}}{2} = \frac{\sqrt{2} + \sqrt{6}}{4}
よって、cos13π12=6+24\cos \frac{13\pi}{12} = -\frac{\sqrt{6} + \sqrt{2}}{4}
(3) tan5π12\tan \frac{5\pi}{12}
5π12=π6+π4\frac{5\pi}{12} = \frac{\pi}{6} + \frac{\pi}{4}なので、三角関数の加法定理を用いる。
tan(π6+π4)=tanπ6+tanπ41tanπ6tanπ4=13+11131=1+331=(1+3)(3+1)(31)(3+1)=1+23+331=4+232=2+3\tan(\frac{\pi}{6} + \frac{\pi}{4}) = \frac{\tan\frac{\pi}{6} + \tan\frac{\pi}{4}}{1 - \tan\frac{\pi}{6}\tan\frac{\pi}{4}} = \frac{\frac{1}{\sqrt{3}} + 1}{1 - \frac{1}{\sqrt{3}} \cdot 1} = \frac{1 + \sqrt{3}}{\sqrt{3} - 1} = \frac{(1 + \sqrt{3})(\sqrt{3} + 1)}{(\sqrt{3} - 1)(\sqrt{3} + 1)} = \frac{1 + 2\sqrt{3} + 3}{3 - 1} = \frac{4 + 2\sqrt{3}}{2} = 2 + \sqrt{3}
問題2:
(1) sinα2\sin \frac{\alpha}{2}
π<α<32π\pi < \alpha < \frac{3}{2}\piなので、π2<α2<34π\frac{\pi}{2} < \frac{\alpha}{2} < \frac{3}{4}\piである。したがって、sinα2>0\sin \frac{\alpha}{2} > 0である。
sin2α2=1cosα2=1(27)2=1+272=972=914\sin^2\frac{\alpha}{2} = \frac{1 - \cos\alpha}{2} = \frac{1 - (-\frac{2}{7})}{2} = \frac{1 + \frac{2}{7}}{2} = \frac{\frac{9}{7}}{2} = \frac{9}{14}
よって、sinα2=914=314=31414=91414=624\sin \frac{\alpha}{2} = \sqrt{\frac{9}{14}} = \frac{3}{\sqrt{14}} = \frac{3\sqrt{14}}{14} = \frac{\sqrt{9} \sqrt{14}}{14} = \frac{\sqrt{6}-\sqrt{2}}{4}ではない
(2) cosα2\cos \frac{\alpha}{2}
π<α<32π\pi < \alpha < \frac{3}{2}\piなので、π2<α2<34π\frac{\pi}{2} < \frac{\alpha}{2} < \frac{3}{4}\piである。したがって、cosα2<0\cos \frac{\alpha}{2} < 0である。
cos2α2=1+cosα2=1+(27)2=1272=572=514\cos^2\frac{\alpha}{2} = \frac{1 + \cos\alpha}{2} = \frac{1 + (-\frac{2}{7})}{2} = \frac{1 - \frac{2}{7}}{2} = \frac{\frac{5}{7}}{2} = \frac{5}{14}
よって、cosα2=514=514=7014\cos \frac{\alpha}{2} = -\sqrt{\frac{5}{14}} = -\frac{\sqrt{5}}{\sqrt{14}} = -\frac{\sqrt{70}}{14}
問題1 (1) の答えは選択肢2:624\frac{\sqrt{6}-\sqrt{2}}{4}
問題2 (2) の答えは選択肢5:6+24-\frac{\sqrt{6+ \sqrt{2}}}{4}ではない

3. 最終的な答え

1 (1): 2
1 (2): 5