(1) 陰関数 $yz + zx + xy = 1$ について、$(x, y) = (3, 1)$ での $\frac{\partial^2 z}{\partial x^2}$ と $\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y}$ を求める。 (2) 陰関数 $z^x = y^z$ について、$(x, y) = (5, 1)$ での $\frac{\partial^2 z}{\partial y^2}$ と $\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y}$ を求める。

解析学偏微分陰関数二階偏導関数
2025/7/12

1. 問題の内容

(1) 陰関数 yz+zx+xy=1yz + zx + xy = 1 について、(x,y)=(3,1)(x, y) = (3, 1) での 2zx2\frac{\partial^2 z}{\partial x^2}2zxy\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} を求める。
(2) 陰関数 zx=yzz^x = y^z について、(x,y)=(5,1)(x, y) = (5, 1) での 2zy2\frac{\partial^2 z}{\partial y^2}2zxy\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} を求める。

2. 解き方の手順

(1)
まず、yz+zx+xy=1yz + zx + xy = 1xx で偏微分する。
yzx+z+xzx+y=0y \frac{\partial z}{\partial x} + z + x \frac{\partial z}{\partial x} + y = 0
zx(y+x)=zy\frac{\partial z}{\partial x} (y + x) = -z - y
zx=zyx+y\frac{\partial z}{\partial x} = \frac{-z - y}{x + y}
(x,y)=(3,1)(x, y) = (3, 1) のとき、yz+zx+xy=1y z + zx + xy = 1 より、z+3z+3=1z + 3z + 3 = 1 なので、4z=24z = -2 よって z=12z = -\frac{1}{2}.
したがって、
zx(3,1)=(12)13+1=124=18\frac{\partial z}{\partial x} (3, 1) = \frac{-(-\frac{1}{2}) - 1}{3 + 1} = \frac{-\frac{1}{2}}{4} = -\frac{1}{8}.
次に、zx=zyx+y\frac{\partial z}{\partial x} = \frac{-z - y}{x + y} を更に xx で偏微分する。
2zx2=(zx)(x+y)(zy)(1)(x+y)2=(zx)(x+y)+z+y(x+y)2\frac{\partial^2 z}{\partial x^2} = \frac{(- \frac{\partial z}{\partial x}) (x + y) - (-z - y)(1)}{(x + y)^2} = \frac{(- \frac{\partial z}{\partial x}) (x + y) + z + y}{(x + y)^2}.
(x,y)=(3,1)(x, y) = (3, 1)zx=18\frac{\partial z}{\partial x} = -\frac{1}{8} なので、
2zx2(3,1)=(18)(3+1)+(12)+1(3+1)2=48+1216=116\frac{\partial^2 z}{\partial x^2} (3, 1) = \frac{-(-\frac{1}{8}) (3 + 1) + (-\frac{1}{2}) + 1}{(3 + 1)^2} = \frac{\frac{4}{8} + \frac{1}{2}}{16} = \frac{1}{16}.
zx=zyx+y\frac{\partial z}{\partial x} = \frac{-z - y}{x + y}yy で偏微分する。
2zxy=(zy1)(x+y)(zy)(1)(x+y)2=(zy1)(x+y)+z+y(x+y)2\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} = \frac{(- \frac{\partial z}{\partial y} - 1)(x + y) - (-z - y)(1)}{(x + y)^2} = \frac{(- \frac{\partial z}{\partial y} - 1)(x + y) + z + y}{(x + y)^2}.
yz+zx+xy=1yz + zx + xy = 1yy で偏微分する。
z+yzy+xzy+x=0z + y \frac{\partial z}{\partial y} + x \frac{\partial z}{\partial y} + x = 0
zy(y+x)=zx\frac{\partial z}{\partial y} (y + x) = -z - x
zy=zxx+y\frac{\partial z}{\partial y} = \frac{-z - x}{x + y}
zy(3,1)=(12)33+1=1234=524=58\frac{\partial z}{\partial y} (3, 1) = \frac{-(-\frac{1}{2}) - 3}{3 + 1} = \frac{\frac{1}{2} - 3}{4} = \frac{-\frac{5}{2}}{4} = -\frac{5}{8}.
2zxy(3,1)=((58)1)(3+1)+(12)+1(3+1)2=(38)(4)+1216=32+1216=116=116\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} (3, 1) = \frac{(- (-\frac{5}{8}) - 1)(3 + 1) + (-\frac{1}{2}) + 1}{(3 + 1)^2} = \frac{(-\frac{3}{8}) (4) + \frac{1}{2}}{16} = \frac{-\frac{3}{2} + \frac{1}{2}}{16} = \frac{-1}{16} = -\frac{1}{16}.
(2)
zx=yzz^x = y^z の両辺の対数をとると、xlnz=zlnyx \ln z = z \ln y.
xx で偏微分すると、lnz+x1zzx=zxlny\ln z + x \frac{1}{z} \frac{\partial z}{\partial x} = \frac{\partial z}{\partial x} \ln y.
zx(xzlny)=lnz\frac{\partial z}{\partial x} (\frac{x}{z} - \ln y) = - \ln z
zx=lnzxzlny=zlnzzlnyx\frac{\partial z}{\partial x} = \frac{- \ln z}{\frac{x}{z} - \ln y} = \frac{z \ln z}{z \ln y - x}.
yy で偏微分すると、x1zzy=zylny+z1yx \frac{1}{z} \frac{\partial z}{\partial y} = \frac{\partial z}{\partial y} \ln y + z \frac{1}{y}
zy(xzlny)=zy\frac{\partial z}{\partial y} (\frac{x}{z} - \ln y) = \frac{z}{y}
zy=z2y(xzlny)\frac{\partial z}{\partial y} = \frac{z^2}{y (x - z \ln y)}.
(x,y)=(5,1)(x, y) = (5, 1) のとき、z5=1z=1z^5 = 1^z = 1 なので、z=1z = 1.
zy(5,1)=121(51ln1)=15\frac{\partial z}{\partial y} (5, 1) = \frac{1^2}{1 (5 - 1 \ln 1)} = \frac{1}{5}.
zx(5,1)=1ln11ln15=05=0\frac{\partial z}{\partial x} (5, 1) = \frac{1 \ln 1}{1 \ln 1 - 5} = \frac{0}{-5} = 0.
zy=z2y(xzlny)\frac{\partial z}{\partial y} = \frac{z^2}{y (x - z \ln y)} を更に yy で偏微分する。
2zy2=2zzy(y(xzlny))z2(xzlny+y(zylnyzy))(y(xzlny))2\frac{\partial^2 z}{\partial y^2} = \frac{2z \frac{\partial z}{\partial y} (y (x - z \ln y)) - z^2 (x - z \ln y + y (- \frac{\partial z}{\partial y} \ln y - \frac{z}{y}))}{(y (x - z \ln y))^2}.
(x,y)=(5,1)(x, y) = (5, 1)zy=15\frac{\partial z}{\partial y} = \frac{1}{5} なので、
2zy2(5,1)=2(1)(15)(1(51ln1))(1)2(51ln1+1(15ln111))(1(51ln1))2=25(5)(51)(5)2=2425=225\frac{\partial^2 z}{\partial y^2} (5, 1) = \frac{2 (1) (\frac{1}{5}) (1 (5 - 1 \ln 1)) - (1)^2 (5 - 1 \ln 1 + 1 (- \frac{1}{5} \ln 1 - \frac{1}{1}))}{(1 (5 - 1 \ln 1))^2} = \frac{\frac{2}{5} (5) - (5 - 1)}{(5)^2} = \frac{2 - 4}{25} = -\frac{2}{25}.
zx=zlnzzlnyx\frac{\partial z}{\partial x} = \frac{z \ln z}{z \ln y - x}yy で偏微分する。
2zxy=(zylnz+z1zzy)(zlnyx)zlnz(zylny+z1y)(zlnyx)2\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} = \frac{(\frac{\partial z}{\partial y} \ln z + z \frac{1}{z} \frac{\partial z}{\partial y}) (z \ln y - x) - z \ln z (\frac{\partial z}{\partial y} \ln y + z \frac{1}{y})}{(z \ln y - x)^2}.
2zxy=(zylnz+zy)(zlnyx)zlnz(zylny+zy)(zlnyx)2\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} = \frac{(\frac{\partial z}{\partial y} \ln z + \frac{\partial z}{\partial y}) (z \ln y - x) - z \ln z (\frac{\partial z}{\partial y} \ln y + \frac{z}{y})}{(z \ln y - x)^2}.
(x,y)=(5,1)(x, y) = (5, 1)zy=15\frac{\partial z}{\partial y} = \frac{1}{5} なので、
2zxy(5,1)=(15ln1+15)(1ln15)1ln1(15ln1+11)(1ln15)2=(15)(5)052=125=125\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} (5, 1) = \frac{(\frac{1}{5} \ln 1 + \frac{1}{5}) (1 \ln 1 - 5) - 1 \ln 1 (\frac{1}{5} \ln 1 + \frac{1}{1})}{(1 \ln 1 - 5)^2} = \frac{(\frac{1}{5}) (-5) - 0}{-5^2} = \frac{-1}{25} = -\frac{1}{25}.

3. 最終的な答え

(1) 2zx2=116\frac{\partial^2 z}{\partial x^2} = \frac{1}{16}, 2zxy=116\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} = -\frac{1}{16}
(2) 2zy2=225\frac{\partial^2 z}{\partial y^2} = -\frac{2}{25}, 2zxy=125\frac{\partial^2 z}{\partial x \partial y} = -\frac{1}{25}

「解析学」の関連問題

$u = \theta + \log r$, $x = r^2 \cos \theta$, $y = \sin (r\theta)$ が与えられたとき、以下の問題を解く。 (1) $(r, \thet...

偏微分ヤコビアン連鎖律
2025/7/12

(1) 陰関数 $yz + zx + xy = 1$ について、$(x,y) = (3,1)$ での $\frac{\partial^2 z}{\partial x^2}$ と $\frac{\par...

陰関数偏微分二階偏導関数
2025/7/12

(1) $yz + zx + xy = 1$ で定まる陰関数 $z = z(x, y)$ について、$(x, y) = (3, 1)$ での $\frac{\partial^2 z}{\partial...

陰関数偏微分二階偏導関数
2025/7/12

与えられた4つの関数 a, b, c, d をそれぞれ微分する問題です。 a) $(2x+1)^2$ b) $(x-1)^2(x+1)^2$ c) $(x - \frac{1}{x})^2$ d) $...

微分関数の微分商の微分法
2025/7/12

自然数全体の集合 $\mathbb{N}$ のベキ集合 $\mathcal{P}(\mathbb{N})$ が実数全体の集合 $\mathbb{R}$ と対等であることを示す問題です。つまり、全単射 ...

集合論ベキ集合対等全単射濃度Bernsteinの定理
2025/7/12

(1) 陰関数 $yz + zx + xy = 1$ について、$(x, y) = (3, 1)$ での $\frac{\partial^2 z}{\partial x^2}$ および $\frac{...

偏微分陰関数二階偏導関数
2025/7/12

領域 $D_5$ と $D_6$ に対して、二重積分 $\iint_{D_i} 1 \, dxdy$ の値を求める問題です。ここで、 $D_5 = \{(x, y) \mid y = x + 1, y...

二重積分積分領域積分範囲
2025/7/12

関数 $f(x) = x^2 - 2x + 1$ について、$x = 2$ における微分係数 $f'(2)$ を、微分係数の定義に従って求める。

微分微分係数関数の微分極限
2025/7/12

関数 $f(x) = x^2 + 2x + 3$ において、$x$ が1から4まで変化するときの平均変化率を求めます。

平均変化率関数二次関数
2025/7/12

関数 $f(x) = x^2 - 5$ について、$x$ の値が -1 から 1 まで変化するときの平均変化率を求める。

平均変化率関数二次関数
2025/7/12