複素数 $z$ が $z + \frac{1}{z} = \sqrt{2}$ を満たすとき、以下の問いに答える。 (1) $z$ を極形式で表せ。ただし、偏角 $\theta$ は $-\pi \le \theta < \pi$ とする。 (2) $z^{18} + \frac{1}{z^{12}}$ のとり得る値を求めよ。

複素解析複素数極形式ド・モアブルの定理二次方程式
2025/3/8

1. 問題の内容

複素数 zzz+1z=2z + \frac{1}{z} = \sqrt{2} を満たすとき、以下の問いに答える。
(1) zz を極形式で表せ。ただし、偏角 θ\thetaπθ<π-\pi \le \theta < \pi とする。
(2) z18+1z12z^{18} + \frac{1}{z^{12}} のとり得る値を求めよ。

2. 解き方の手順

(1) z+1z=2z + \frac{1}{z} = \sqrt{2} より、z22z+1=0z^2 - \sqrt{2}z + 1 = 0
この2次方程式を解くと、
z=2±242=2±22=2±i22=22±i22z = \frac{\sqrt{2} \pm \sqrt{2-4}}{2} = \frac{\sqrt{2} \pm \sqrt{-2}}{2} = \frac{\sqrt{2} \pm i\sqrt{2}}{2} = \frac{\sqrt{2}}{2} \pm i\frac{\sqrt{2}}{2}.
z=22+i22z = \frac{\sqrt{2}}{2} + i\frac{\sqrt{2}}{2} の場合、絶対値は r=(22)2+(22)2=12+12=1r = \sqrt{(\frac{\sqrt{2}}{2})^2 + (\frac{\sqrt{2}}{2})^2} = \sqrt{\frac{1}{2} + \frac{1}{2}} = 1.
偏角は θ=arctan(2/22/2)=arctan(1)=π4\theta = \arctan(\frac{\sqrt{2}/2}{\sqrt{2}/2}) = \arctan(1) = \frac{\pi}{4}.
よって、z=cos(π4)+isin(π4)=eiπ4z = \cos(\frac{\pi}{4}) + i\sin(\frac{\pi}{4}) = e^{i\frac{\pi}{4}}.
z=22i22z = \frac{\sqrt{2}}{2} - i\frac{\sqrt{2}}{2} の場合、絶対値は r=(22)2+(22)2=12+12=1r = \sqrt{(\frac{\sqrt{2}}{2})^2 + (-\frac{\sqrt{2}}{2})^2} = \sqrt{\frac{1}{2} + \frac{1}{2}} = 1.
偏角は θ=arctan(2/22/2)=arctan(1)=π4\theta = \arctan(\frac{-\sqrt{2}/2}{\sqrt{2}/2}) = \arctan(-1) = -\frac{\pi}{4}.
よって、z=cos(π4)+isin(π4)=eiπ4z = \cos(-\frac{\pi}{4}) + i\sin(-\frac{\pi}{4}) = e^{-i\frac{\pi}{4}}.
(2)
z=eiπ4z = e^{i\frac{\pi}{4}} の場合、
z18=ei18π4=ei9π2=ei(4π+π2)=eiπ2=cos(π2)+isin(π2)=iz^{18} = e^{i\frac{18\pi}{4}} = e^{i\frac{9\pi}{2}} = e^{i(4\pi + \frac{\pi}{2})} = e^{i\frac{\pi}{2}} = \cos(\frac{\pi}{2}) + i\sin(\frac{\pi}{2}) = i.
1z12=z12=ei12π4=ei3π=cos(3π)+isin(3π)=cos(π)+isin(π)=1\frac{1}{z^{12}} = z^{-12} = e^{-i\frac{12\pi}{4}} = e^{-i3\pi} = \cos(-3\pi) + i\sin(-3\pi) = \cos(\pi) + i\sin(\pi) = -1.
したがって、z18+1z12=i1=1+iz^{18} + \frac{1}{z^{12}} = i - 1 = -1 + i.
z=eiπ4z = e^{-i\frac{\pi}{4}} の場合、
z18=ei18π4=ei9π2=ei(4π+π2)=eiπ2=cos(π2)+isin(π2)=iz^{18} = e^{-i\frac{18\pi}{4}} = e^{-i\frac{9\pi}{2}} = e^{-i(4\pi + \frac{\pi}{2})} = e^{-i\frac{\pi}{2}} = \cos(-\frac{\pi}{2}) + i\sin(-\frac{\pi}{2}) = -i.
1z12=z12=ei12π4=ei3π=cos(3π)+isin(3π)=cos(π)+isin(π)=1\frac{1}{z^{12}} = z^{-12} = e^{i\frac{12\pi}{4}} = e^{i3\pi} = \cos(3\pi) + i\sin(3\pi) = \cos(\pi) + i\sin(\pi) = -1.
したがって、z18+1z12=i1=1iz^{18} + \frac{1}{z^{12}} = -i - 1 = -1 - i.

3. 最終的な答え

(1) z=cos(π4)+isin(π4)z = \cos(\frac{\pi}{4}) + i\sin(\frac{\pi}{4}) または z=cos(π4)+isin(π4)z = \cos(-\frac{\pi}{4}) + i\sin(-\frac{\pi}{4})
(2) 1+i,1i-1+i, -1-i