(1) 変数変換 $u = xy$、$v = \frac{y}{x^2}$ に対するヤコビアン $\frac{\partial(x, y)}{\partial(u, v)}$ を求める。 (2) 重積分 $\iint_D (x^6 + y^6) dxdy$ を領域 $D = \{(x, y) | 1 \le xy \le 2, x^2 \le y \le 2x^2\}$ に対して求める。

解析学ヤコビアン重積分変数変換
2025/7/22

1. 問題の内容

(1) 変数変換 u=xyu = xyv=yx2v = \frac{y}{x^2} に対するヤコビアン (x,y)(u,v)\frac{\partial(x, y)}{\partial(u, v)} を求める。
(2) 重積分 D(x6+y6)dxdy\iint_D (x^6 + y^6) dxdy を領域 D={(x,y)1xy2,x2y2x2}D = \{(x, y) | 1 \le xy \le 2, x^2 \le y \le 2x^2\} に対して求める。

2. 解き方の手順

(1)
まず、(u,v)(x,y)\frac{\partial(u, v)}{\partial(x, y)}を計算する。
u=xyu = xy より ux=y\frac{\partial u}{\partial x} = y, uy=x\frac{\partial u}{\partial y} = x
v=yx2v = \frac{y}{x^2} より vx=2yx3\frac{\partial v}{\partial x} = -\frac{2y}{x^3}, vy=1x2\frac{\partial v}{\partial y} = \frac{1}{x^2}
よって、
(u,v)(x,y)=uxuyvxvy=yx2yx31x2=y1x2x(2yx3)=yx2+2yx2=3yx2=3v\frac{\partial(u, v)}{\partial(x, y)} = \begin{vmatrix} \frac{\partial u}{\partial x} & \frac{\partial u}{\partial y} \\ \frac{\partial v}{\partial x} & \frac{\partial v}{\partial y} \end{vmatrix} = \begin{vmatrix} y & x \\ -\frac{2y}{x^3} & \frac{1}{x^2} \end{vmatrix} = y \cdot \frac{1}{x^2} - x \cdot (-\frac{2y}{x^3}) = \frac{y}{x^2} + \frac{2y}{x^2} = \frac{3y}{x^2} = 3v
(x,y)(u,v)=1(u,v)(x,y)\frac{\partial(x, y)}{\partial(u, v)} = \frac{1}{\frac{\partial(u, v)}{\partial(x, y)}}であるから、(x,y)(u,v)=13v\frac{\partial(x, y)}{\partial(u, v)} = \frac{1}{3v}
(2)
変数変換 u=xyu = xyv=yx2v = \frac{y}{x^2} を行う。
1u21 \le u \le 2 かつ 1v21 \le v \le 2
x6+y6=x6+(vx2)6=x6+v6x12=x6(1+v6x6)x^6 + y^6 = x^6 + (vx^2)^6 = x^6 + v^6 x^{12} = x^6(1+v^6x^6).
u=xyu = xyv=yx2v = \frac{y}{x^2} から y=vx2y = vx^2なので、u=x(vx2)=vx3u = x(vx^2) = vx^3, よって、x=(uv)1/3x = (\frac{u}{v})^{1/3}.
x6=(uv)2x^6 = (\frac{u}{v})^2
よって、x6+y6=(uv)2+v6(uv)4=(uv)2(1+v6(uv)2)=(uv)2(1+v4u2)x^6 + y^6 = (\frac{u}{v})^2 + v^6 (\frac{u}{v})^4 = (\frac{u}{v})^2 (1 + v^6 (\frac{u}{v})^2) = (\frac{u}{v})^2(1+v^4u^2).
重積分は
D(x6+y6)dxdy=1212(uv)2(1+v4u2)(x,y)(u,v)dudv=1212(uv)2(1+v4u2)13vdudv=131212(u2v3+u4v)dudv\iint_D (x^6 + y^6) dxdy = \int_1^2 \int_1^2 (\frac{u}{v})^2(1+v^4u^2) |\frac{\partial(x, y)}{\partial(u, v)}| dudv = \int_1^2 \int_1^2 (\frac{u}{v})^2(1+v^4u^2) \frac{1}{3v} dudv = \frac{1}{3} \int_1^2 \int_1^2 (\frac{u^2}{v^3} + u^4 v) dudv
=1312[u33v3+u5v5]12dv=1312(83v313v3+32v5v5)dv=1312(73v3+31v5)dv= \frac{1}{3} \int_1^2 [\frac{u^3}{3v^3} + \frac{u^5 v}{5}]_1^2 dv = \frac{1}{3} \int_1^2 (\frac{8}{3v^3} - \frac{1}{3v^3} + \frac{32v}{5} - \frac{v}{5}) dv = \frac{1}{3} \int_1^2 (\frac{7}{3v^3} + \frac{31v}{5}) dv
=13[76v2+31v210]12=13[724+31410+763110]=13[724+12410+28243110]=13[2124+9310]=13[78+9310]=13[35+37240]=1340740=407120= \frac{1}{3} [-\frac{7}{6v^2} + \frac{31v^2}{10}]_1^2 = \frac{1}{3} [-\frac{7}{24} + \frac{31\cdot 4}{10} + \frac{7}{6} - \frac{31}{10}] = \frac{1}{3} [-\frac{7}{24} + \frac{124}{10} + \frac{28}{24} - \frac{31}{10}] = \frac{1}{3} [\frac{21}{24} + \frac{93}{10}] = \frac{1}{3} [\frac{7}{8} + \frac{93}{10}] = \frac{1}{3} [\frac{35+372}{40}] = \frac{1}{3} \cdot \frac{407}{40} = \frac{407}{120}.

3. 最終的な答え

(1) (x,y)(u,v)=13v\frac{\partial(x, y)}{\partial(u, v)} = \frac{1}{3v}
(2) D(x6+y6)dxdy=407120\iint_D (x^6 + y^6) dxdy = \frac{407}{120}

「解析学」の関連問題