以下の5つの問題があります。 * **問1**: 関数 $f(x, y) = \log(x + y)$ と $g(x, y) = x^y$ の偏導関数 $f_x, f_y, g_x, g_y$ を求めよ。 * **問2**: 関数 $f(x, y) = \arcsin(x/y)$ の2次偏導関数 $f_{xx}, f_{xy}, f_{yx}, f_{yy}$ を求めよ。 * **問3**: $C^2$ 級の関数 $f(x, y)$ を $x = r\cos\theta, y = r\sin\theta$ により極座標 $(r, \theta)$ に変換した関数 $z = f(r\cos\theta, r\sin\theta)$ とする。 * (1) 偏導関数 $z_r, z_\theta$ を $f_x, f_y$ を用いて表せ。 * (2) 2次偏導関数 $z_{r\theta}$ を関数 $f$ の1次および2次の偏導関数を用いて表せ。 * **問4**: 関数 $f(x, y) = 2x^2 + y^2 - x - y + 10$ とする。 * (1) $f_x(a, b) = 0, f_y(a, b) = 0$ となる点 $(a, b)$ を求めよ。 * (2) $f(x, y)$ は (1) で求めた点 $(a, b)$ で、極大、極小、鞍点のいずれになるかを判定しなさい。 * **問5**: 関数 $f(x, y) = \begin{cases} \frac{x(x^2 - y^2)}{x^2 + y^2} & (x, y) \neq (0, 0) \\ 0 & (x, y) = (0, 0) \end{cases}$ について、 * (1) $f(x, y)$ は原点 $(0, 0)$ で連続かどうかを調べよ。 * (2) 偏微分 $f_x(0, 0), f_y(0, 0)$ が存在するかを調べよ。

解析学偏導関数2次偏導関数極座標変換極値問題連続性偏微分
2025/6/30
はい、承知いたしました。画像にある数学の問題を解きます。

1. 問題の内容

以下の5つの問題があります。
* **問1**: 関数 f(x,y)=log(x+y)f(x, y) = \log(x + y)g(x,y)=xyg(x, y) = x^y の偏導関数 fx,fy,gx,gyf_x, f_y, g_x, g_y を求めよ。
* **問2**: 関数 f(x,y)=arcsin(x/y)f(x, y) = \arcsin(x/y) の2次偏導関数 fxx,fxy,fyx,fyyf_{xx}, f_{xy}, f_{yx}, f_{yy} を求めよ。
* **問3**: C2C^2 級の関数 f(x,y)f(x, y)x=rcosθ,y=rsinθx = r\cos\theta, y = r\sin\theta により極座標 (r,θ)(r, \theta) に変換した関数 z=f(rcosθ,rsinθ)z = f(r\cos\theta, r\sin\theta) とする。
* (1) 偏導関数 zr,zθz_r, z_\thetafx,fyf_x, f_y を用いて表せ。
* (2) 2次偏導関数 zrθz_{r\theta} を関数 ff の1次および2次の偏導関数を用いて表せ。
* **問4**: 関数 f(x,y)=2x2+y2xy+10f(x, y) = 2x^2 + y^2 - x - y + 10 とする。
* (1) fx(a,b)=0,fy(a,b)=0f_x(a, b) = 0, f_y(a, b) = 0 となる点 (a,b)(a, b) を求めよ。
* (2) f(x,y)f(x, y) は (1) で求めた点 (a,b)(a, b) で、極大、極小、鞍点のいずれになるかを判定しなさい。
* **問5**: 関数
f(x,y)={x(x2y2)x2+y2(x,y)(0,0)0(x,y)=(0,0)f(x, y) = \begin{cases} \frac{x(x^2 - y^2)}{x^2 + y^2} & (x, y) \neq (0, 0) \\ 0 & (x, y) = (0, 0) \end{cases}
について、
* (1) f(x,y)f(x, y) は原点 (0,0)(0, 0) で連続かどうかを調べよ。
* (2) 偏微分 fx(0,0),fy(0,0)f_x(0, 0), f_y(0, 0) が存在するかを調べよ。

2. 解き方の手順

**問1**
* f(x,y)=log(x+y)f(x, y) = \log(x + y)
fx=xlog(x+y)=1x+yf_x = \frac{\partial}{\partial x} \log(x + y) = \frac{1}{x + y}
fy=ylog(x+y)=1x+yf_y = \frac{\partial}{\partial y} \log(x + y) = \frac{1}{x + y}
* g(x,y)=xyg(x, y) = x^y
gx=xxy=yxy1g_x = \frac{\partial}{\partial x} x^y = yx^{y - 1}
gy=yxy=xylogxg_y = \frac{\partial}{\partial y} x^y = x^y \log x
**問2**
* f(x,y)=arcsin(x/y)f(x, y) = \arcsin(x/y)
fx=xarcsin(x/y)=11(x/y)21y=1y2x2f_x = \frac{\partial}{\partial x} \arcsin(x/y) = \frac{1}{\sqrt{1 - (x/y)^2}} \cdot \frac{1}{y} = \frac{1}{\sqrt{y^2 - x^2}}
fy=yarcsin(x/y)=11(x/y)2(xy2)=xyy2x2f_y = \frac{\partial}{\partial y} \arcsin(x/y) = \frac{1}{\sqrt{1 - (x/y)^2}} \cdot (-\frac{x}{y^2}) = -\frac{x}{y\sqrt{y^2 - x^2}}
fxx=x(1y2x2)=x(y2x2)1/2=(12)(y2x2)3/2(2x)=x(y2x2)3/2f_{xx} = \frac{\partial}{\partial x} (\frac{1}{\sqrt{y^2 - x^2}}) = \frac{\partial}{\partial x} (y^2 - x^2)^{-1/2} = (-\frac{1}{2})(y^2 - x^2)^{-3/2}( -2x) = \frac{x}{(y^2 - x^2)^{3/2}}
fxy=y(1y2x2)=y(y2x2)1/2=(12)(y2x2)3/2(2y)=y(y2x2)3/2f_{xy} = \frac{\partial}{\partial y} (\frac{1}{\sqrt{y^2 - x^2}}) = \frac{\partial}{\partial y} (y^2 - x^2)^{-1/2} = (-\frac{1}{2})(y^2 - x^2)^{-3/2}(2y) = -\frac{y}{(y^2 - x^2)^{3/2}}
fyx=x(xyy2x2)=1yx(x(y2x2)1/2)=1y[(y2x2)1/2+x(12)(y2x2)3/2(2x)]=1y[1y2x2+x2(y2x2)3/2]=y2y(y2x2)3/2=y(y2x2)3/2f_{yx} = \frac{\partial}{\partial x} (-\frac{x}{y\sqrt{y^2 - x^2}}) = -\frac{1}{y} \frac{\partial}{\partial x} (x(y^2-x^2)^{-1/2}) = -\frac{1}{y} [(y^2 - x^2)^{-1/2} + x (-\frac{1}{2})(y^2 - x^2)^{-3/2}(-2x)] = -\frac{1}{y} [\frac{1}{\sqrt{y^2 - x^2}} + \frac{x^2}{(y^2 - x^2)^{3/2}}] = -\frac{y^2}{y(y^2 - x^2)^{3/2}} = - \frac{y}{(y^2 - x^2)^{3/2}}
fyy=y(xyy2x2)=xy(y(y2x2)1/2)1=xyy1(y2x2)1/2=x[(y2)(y2x2)1/2+y1(12)(y2x2)3/2(2y)]=x[y2(y2x2)1/2+y1(y(y2x2)3/2)]=x[1y2y2x2+y2y2(y2x2)3/2]=x[y2x2+y2y2(y2x2)3/2]=x(2y2x2)y2(y2x2)3/2f_{yy} = \frac{\partial}{\partial y} (-\frac{x}{y\sqrt{y^2 - x^2}}) = -x\frac{\partial}{\partial y} (y(y^2 - x^2)^{1/2})^{-1} = -x \frac{\partial}{\partial y} y^{-1}(y^2 - x^2)^{-1/2} = -x [(-y^{-2})(y^2 - x^2)^{-1/2} + y^{-1}(-\frac{1}{2})(y^2 - x^2)^{-3/2}(2y)] = x[y^{-2}(y^2 - x^2)^{-1/2} + y^{-1}(y(y^2 - x^2)^{-3/2})] = x[\frac{1}{y^2\sqrt{y^2 - x^2}} + \frac{y^2}{y^2(y^2-x^2)^{3/2}}] = x[\frac{y^2 - x^2 + y^2}{y^2(y^2 - x^2)^{3/2}}] = \frac{x(2y^2 - x^2)}{y^2(y^2 - x^2)^{3/2}}
**問3**
(1) zr=zr=fxxr+fyyr=fxcosθ+fysinθz_r = \frac{\partial z}{\partial r} = \frac{\partial f}{\partial x}\frac{\partial x}{\partial r} + \frac{\partial f}{\partial y}\frac{\partial y}{\partial r} = f_x \cos\theta + f_y \sin\theta
zθ=zθ=fxxθ+fyyθ=fx(rsinθ)+fy(rcosθ)=rfxsinθ+rfycosθz_\theta = \frac{\partial z}{\partial \theta} = \frac{\partial f}{\partial x}\frac{\partial x}{\partial \theta} + \frac{\partial f}{\partial y}\frac{\partial y}{\partial \theta} = f_x (-r\sin\theta) + f_y (r\cos\theta) = -rf_x \sin\theta + rf_y \cos\theta
(2) zrθ=θ(zr)=θ(fxcosθ+fysinθ)=fxθcosθfxsinθ+fyθsinθ+fycosθz_{r\theta} = \frac{\partial}{\partial \theta} (\frac{\partial z}{\partial r}) = \frac{\partial}{\partial \theta} (f_x \cos\theta + f_y \sin\theta) = \frac{\partial f_x}{\partial \theta} \cos\theta - f_x\sin\theta + \frac{\partial f_y}{\partial \theta} \sin\theta + f_y \cos\theta
fxθ=fxxxθ+fxyyθ=fxx(rsinθ)+fxy(rcosθ)\frac{\partial f_x}{\partial \theta} = \frac{\partial f_x}{\partial x} \frac{\partial x}{\partial \theta} + \frac{\partial f_x}{\partial y} \frac{\partial y}{\partial \theta} = f_{xx} (-r\sin\theta) + f_{xy} (r\cos\theta)
fyθ=fyxxθ+fyyyθ=fyx(rsinθ)+fyy(rcosθ)\frac{\partial f_y}{\partial \theta} = \frac{\partial f_y}{\partial x} \frac{\partial x}{\partial \theta} + \frac{\partial f_y}{\partial y} \frac{\partial y}{\partial \theta} = f_{yx} (-r\sin\theta) + f_{yy} (r\cos\theta)
zrθ=(fxx(rsinθ)+fxy(rcosθ))cosθfxsinθ+(fyx(rsinθ)+fyy(rcosθ))sinθ+fycosθz_{r\theta} = (f_{xx} (-r\sin\theta) + f_{xy} (r\cos\theta))\cos\theta - f_x\sin\theta + (f_{yx} (-r\sin\theta) + f_{yy} (r\cos\theta))\sin\theta + f_y \cos\theta
zrθ=rfxxsinθcosθ+rfxycos2θfxsinθrfyxsin2θ+rfyysinθcosθ+fycosθz_{r\theta} = -r f_{xx} \sin\theta \cos\theta + rf_{xy} \cos^2\theta - f_x\sin\theta - rf_{yx} \sin^2\theta + rf_{yy} \sin\theta \cos\theta + f_y \cos\theta
**問4**
* f(x,y)=2x2+y2xy+10f(x, y) = 2x^2 + y^2 - x - y + 10
(1) fx(x,y)=4x1f_x(x, y) = 4x - 1
fy(x,y)=2y1f_y(x, y) = 2y - 1
fx(a,b)=0    4a1=0    a=14f_x(a, b) = 0 \implies 4a - 1 = 0 \implies a = \frac{1}{4}
fy(a,b)=0    2b1=0    b=12f_y(a, b) = 0 \implies 2b - 1 = 0 \implies b = \frac{1}{2}
よって、(a,b)=(14,12)(a, b) = (\frac{1}{4}, \frac{1}{2})
(2) fxx=4f_{xx} = 4
fyy=2f_{yy} = 2
fxy=0f_{xy} = 0
D=fxxfyyfxy2=4202=8>0D = f_{xx}f_{yy} - f_{xy}^2 = 4 \cdot 2 - 0^2 = 8 > 0
fxx=4>0f_{xx} = 4 > 0 より、(14,12)(\frac{1}{4}, \frac{1}{2}) で極小値をとる。
**問5**
* f(x,y)={x(x2y2)x2+y2(x,y)(0,0)0(x,y)=(0,0)f(x, y) = \begin{cases} \frac{x(x^2 - y^2)}{x^2 + y^2} & (x, y) \neq (0, 0) \\ 0 & (x, y) = (0, 0) \end{cases}
(1) 原点 (0,0)(0, 0) での連続性
x=rcosθ,y=rsinθx = r\cos\theta, y = r\sin\theta とすると、
f(rcosθ,rsinθ)=rcosθ(r2cos2θr2sin2θ)r2cos2θ+r2sin2θ=rcosθ(r2(cos2θsin2θ))r2=rcosθ(cos2θsin2θ)=rcosθcos2θf(r\cos\theta, r\sin\theta) = \frac{r\cos\theta(r^2\cos^2\theta - r^2\sin^2\theta)}{r^2\cos^2\theta + r^2\sin^2\theta} = \frac{r\cos\theta(r^2(\cos^2\theta - \sin^2\theta))}{r^2} = r\cos\theta(\cos^2\theta - \sin^2\theta) = r\cos\theta \cos2\theta
lim(x,y)(0,0)f(x,y)=limr0rcosθcos2θ=0\lim_{(x, y) \to (0, 0)} f(x, y) = \lim_{r \to 0} r\cos\theta\cos2\theta = 0
f(0,0)=0f(0, 0) = 0 より、lim(x,y)(0,0)f(x,y)=f(0,0)\lim_{(x, y) \to (0, 0)} f(x, y) = f(0, 0) となるため、原点 (0,0)(0, 0) で連続である。
(2) 偏微分の存在
fx(0,0)=limh0f(h,0)f(0,0)h=limh0h(h202)h2+020h=limh0h3h3=1f_x(0, 0) = \lim_{h \to 0} \frac{f(h, 0) - f(0, 0)}{h} = \lim_{h \to 0} \frac{\frac{h(h^2 - 0^2)}{h^2 + 0^2} - 0}{h} = \lim_{h \to 0} \frac{h^3}{h^3} = 1
fy(0,0)=limk0f(0,k)f(0,0)k=limk00(02k2)02+k20k=limk00k=0f_y(0, 0) = \lim_{k \to 0} \frac{f(0, k) - f(0, 0)}{k} = \lim_{k \to 0} \frac{\frac{0(0^2 - k^2)}{0^2 + k^2} - 0}{k} = \lim_{k \to 0} \frac{0}{k} = 0
よって、fx(0,0)=1f_x(0, 0) = 1, fy(0,0)=0f_y(0, 0) = 0 であり、偏微分は存在する。

3. 最終的な答え

* **問1**: fx=1x+yf_x = \frac{1}{x + y}, fy=1x+yf_y = \frac{1}{x + y}, gx=yxy1g_x = yx^{y - 1}, gy=xylogxg_y = x^y \log x
* **問2**: fxx=x(y2x2)3/2f_{xx} = \frac{x}{(y^2 - x^2)^{3/2}}, fxy=y(y2x2)3/2f_{xy} = -\frac{y}{(y^2 - x^2)^{3/2}}, fyx=y(y2x2)3/2f_{yx} = - \frac{y}{(y^2 - x^2)^{3/2}}, fyy=x(2y2x2)y2(y2x2)3/2f_{yy} = \frac{x(2y^2 - x^2)}{y^2(y^2 - x^2)^{3/2}}
* **問3**: (1) zr=fxcosθ+fysinθz_r = f_x \cos\theta + f_y \sin\theta, zθ=rfxsinθ+rfycosθz_\theta = -rf_x \sin\theta + rf_y \cos\theta (2) zrθ=rfxxsinθcosθ+rfxycos2θfxsinθrfyxsin2θ+rfyysinθcosθ+fycosθz_{r\theta} = -r f_{xx} \sin\theta \cos\theta + rf_{xy} \cos^2\theta - f_x\sin\theta - rf_{yx} \sin^2\theta + rf_{yy} \sin\theta \cos\theta + f_y \cos\theta
* **問4**: (1) (14,12)(\frac{1}{4}, \frac{1}{2}) (2) 極小
* **問5**: (1) 連続である (2) fx(0,0)=1f_x(0, 0) = 1, fy(0,0)=0f_y(0, 0) = 0

「解析学」の関連問題

与えられた微分方程式 $(\sin y + x)dx + \cos y dy = 0$ を解く。

微分方程式積分因子変数分離完全微分方程式
2025/7/5

微分可能な関数 $y = f(x)$ に関する以下の記述のうち、妥当なものをすべて選択する問題です。 1. 微分係数が0となる $x$ の値は、関数 $y = f(x)$ の増減の境目となる。

微分微分係数接線関数の増減極値
2025/7/5

底面の半径が2、高さが5の直円柱を、底面の直径ABを含み、底面と60度の角をなす平面で切断したとき、小さい方の立体の体積Vを求める問題です。

体積積分二重積分直円柱幾何学
2025/7/5

与えられた2変数関数 $f(x,y) = 2x^2 + 5xy + y^2 - 3x - 2y + 3$ の性質を調べる、または何らかの値を求める問題であると推測されます。しかし、問題文には具体的な指...

偏微分多変数関数停留点極値
2025/7/5

$0 \le x \le \pi$ の範囲において、不等式 $\sin x \ge x \cos x$ を証明します。

不等式導関数単調増加マクローリン展開テイラー展開
2025/7/5

$\int_{1}^{64} \sqrt[6]{x} \, dx$ を計算してください。

定積分積分累乗根
2025/7/5

与えられた定積分 $\int_1^{64} \sqrt[3]{x} \, dx$ を計算し、その結果を求める問題です。

定積分積分累乗根
2025/7/5

与えられた積分を計算します。 積分は $\int x(2x+9)^{-\frac{5}{4}} dx$ です。

積分部分積分不定積分
2025/7/5

与えられた4つの極限値を計算する問題、不等式 $\sin x \ge x \cos x$ ($0 \le x \le \pi$)を証明する問題、そして関数 $f(x) = \sqrt{x+1}$ を ...

極限テイラー展開マクローリン展開三角関数指数関数
2025/7/5

与えられた極限を計算します。 $$ \lim_{x \to \alpha} \frac{x \sin x - \alpha \sin \alpha}{\sin(x - \alpha)} $$

極限ロピタルの定理三角関数
2025/7/5