問題は以下の通りです。 (1) $\tan \frac{x}{2} = t$ とおくとき、$\sin x$ と $\cos x$ を $t$ で表せ。 (2) $\int \frac{5}{3\sin x + 4\cos x} dx$ を求めよ。

解析学積分三角関数置換積分部分分数分解
2025/7/1

1. 問題の内容

問題は以下の通りです。
(1) tanx2=t\tan \frac{x}{2} = t とおくとき、sinx\sin xcosx\cos xtt で表せ。
(2) 53sinx+4cosxdx\int \frac{5}{3\sin x + 4\cos x} dx を求めよ。

2. 解き方の手順

(1) tanx2=t\tan \frac{x}{2} = t とおくとき、sinx\sin xcosx\cos xtt で表す。
倍角の公式より、
sinx=2sinx2cosx2\sin x = 2\sin \frac{x}{2} \cos \frac{x}{2}
cosx=cos2x2sin2x2\cos x = \cos^2 \frac{x}{2} - \sin^2 \frac{x}{2}
tanx2=t\tan \frac{x}{2} = t なので、cosx2=11+t2\cos \frac{x}{2} = \frac{1}{\sqrt{1+t^2}}, sinx2=t1+t2\sin \frac{x}{2} = \frac{t}{\sqrt{1+t^2}}
よって、
sinx=2t1+t211+t2=2t1+t2\sin x = 2 \cdot \frac{t}{\sqrt{1+t^2}} \cdot \frac{1}{\sqrt{1+t^2}} = \frac{2t}{1+t^2}
cosx=(11+t2)2(t1+t2)2=1t21+t2\cos x = (\frac{1}{\sqrt{1+t^2}})^2 - (\frac{t}{\sqrt{1+t^2}})^2 = \frac{1-t^2}{1+t^2}
(2) 53sinx+4cosxdx\int \frac{5}{3\sin x + 4\cos x} dx を求める。
tanx2=t\tan \frac{x}{2} = t より、sinx=2t1+t2\sin x = \frac{2t}{1+t^2}, cosx=1t21+t2\cos x = \frac{1-t^2}{1+t^2}, dx=21+t2dtdx = \frac{2}{1+t^2} dt
与式に代入すると、
53(2t1+t2)+4(1t21+t2)21+t2dt=106t+44t2dt=104t2+6t+4dt=52t2+3t+2dt\int \frac{5}{3(\frac{2t}{1+t^2}) + 4(\frac{1-t^2}{1+t^2})} \cdot \frac{2}{1+t^2} dt = \int \frac{10}{6t + 4 - 4t^2} dt = \int \frac{10}{-4t^2 + 6t + 4} dt = \int \frac{5}{-2t^2 + 3t + 2} dt
=5(2t+1)(t2)dt=51(2t+1)(t2)dt= \int \frac{5}{-(2t+1)(t-2)} dt = -5 \int \frac{1}{(2t+1)(t-2)} dt
1(2t+1)(t2)=A2t+1+Bt2\frac{1}{(2t+1)(t-2)} = \frac{A}{2t+1} + \frac{B}{t-2}とおくと、
1=A(t2)+B(2t+1)1 = A(t-2) + B(2t+1)
t=2t=2のとき、1=5B1 = 5Bより、B=15B=\frac{1}{5}
t=12t=-\frac{1}{2}のとき、1=A(52)1 = A(-\frac{5}{2})より、A=25A=-\frac{2}{5}
51(2t+1)(t2)dt=5(2512t+1+151t2)dt=212t+1dt1t2dt-5 \int \frac{1}{(2t+1)(t-2)} dt = -5 \int (-\frac{2}{5} \cdot \frac{1}{2t+1} + \frac{1}{5} \cdot \frac{1}{t-2}) dt = 2 \int \frac{1}{2t+1} dt - \int \frac{1}{t-2} dt
=ln2t+1lnt2+C=ln2t+1t2+C=ln2tanx2+1tanx22+C=ln1+2tanx22tanx2+C= \ln |2t+1| - \ln |t-2| + C = \ln |\frac{2t+1}{t-2}| + C = \ln |\frac{2\tan \frac{x}{2} + 1}{\tan \frac{x}{2} - 2}| + C = \ln |\frac{1+2\tan \frac{x}{2}}{2-\tan \frac{x}{2}}| + C

3. 最終的な答え

53sinx+4cosxdx=ln1+2tanx22tanx2+C\int \frac{5}{3\sin x + 4\cos x} dx = \ln |\frac{1+2\tan \frac{x}{2}}{2-\tan \frac{x}{2}}| + C