関数 $f(x, y)$ と $g(x, y)$ が与えられています。 $f(x,y) = \begin{cases} \frac{x}{y} \arctan(\frac{y}{x}) - \frac{y}{x} \arctan(\frac{x}{y}), & xy \ne 0 \\ 0, & xy = 0 \end{cases}$ $g(x, y) = x y f(x, y)$ (1) $a \ne 0$ として、$\lim_{x \to 0} f(x, a)$ および $\lim_{y \to 0} f(a, y)$ を求めます。 (2) $\frac{\partial^2 g}{\partial x \partial y}(0, 0)$ および $\frac{\partial^2 g}{\partial y \partial x}(0, 0)$ を求めます。

解析学多変数関数極限偏微分合成関数
2025/7/16

1. 問題の内容

関数 f(x,y)f(x, y)g(x,y)g(x, y) が与えられています。
$f(x,y) = \begin{cases}
\frac{x}{y} \arctan(\frac{y}{x}) - \frac{y}{x} \arctan(\frac{x}{y}), & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
g(x,y)=xyf(x,y)g(x, y) = x y f(x, y)
(1) a0a \ne 0 として、limx0f(x,a)\lim_{x \to 0} f(x, a) および limy0f(a,y)\lim_{y \to 0} f(a, y) を求めます。
(2) 2gxy(0,0)\frac{\partial^2 g}{\partial x \partial y}(0, 0) および 2gyx(0,0)\frac{\partial^2 g}{\partial y \partial x}(0, 0) を求めます。

2. 解き方の手順

(1) limx0f(x,a)\lim_{x \to 0} f(x, a) を求める。
y=ay = a なので、xy=xaxy = xax0x \to 0 のとき、xa0xa \to 0
しかし、a0a \ne 0 なので、x0x \ne 0 ならば xa0xa \ne 0 となる場合もある。
よって、x0x \ne 0 のとき、
f(x,a)=xaarctan(ax)axarctan(xa)f(x, a) = \frac{x}{a} \arctan(\frac{a}{x}) - \frac{a}{x} \arctan(\frac{x}{a})
limx0xaarctan(ax)=0\lim_{x \to 0} \frac{x}{a} \arctan(\frac{a}{x}) = 0
limx0arctan(xa)=0\lim_{x \to 0} \arctan(\frac{x}{a}) = 0 なので、
limx0axarctan(xa)=limx0aarctan(xa)x\lim_{x \to 0} \frac{a}{x} \arctan(\frac{x}{a}) = \lim_{x \to 0} a \frac{\arctan(\frac{x}{a})}{x}
limx0arctan(xa)x=limx0arctan(xa)xa1a=1a\lim_{x \to 0} \frac{\arctan(\frac{x}{a})}{x} = \lim_{x \to 0} \frac{\arctan(\frac{x}{a})}{\frac{x}{a}} \cdot \frac{1}{a} = \frac{1}{a}
よって、limx0axarctan(xa)=a1a=1\lim_{x \to 0} \frac{a}{x} \arctan(\frac{x}{a}) = a \cdot \frac{1}{a} = 1
limx0f(x,a)=01=1\lim_{x \to 0} f(x, a) = 0 - 1 = -1
limy0f(a,y)\lim_{y \to 0} f(a, y) を求める。
x=ax = a なので、xy=ayxy = ayy0y \to 0 のとき、ay0ay \to 0
しかし、a0a \ne 0 なので、y0y \ne 0 ならば ay0ay \ne 0 となる場合もある。
よって、y0y \ne 0 のとき、
f(a,y)=ayarctan(ya)yaarctan(ay)f(a, y) = \frac{a}{y} \arctan(\frac{y}{a}) - \frac{y}{a} \arctan(\frac{a}{y})
limy0ayarctan(ya)=limy0aarctan(ya)y\lim_{y \to 0} \frac{a}{y} \arctan(\frac{y}{a}) = \lim_{y \to 0} a \frac{\arctan(\frac{y}{a})}{y}
limy0arctan(ya)y=limy0arctan(ya)ya1a=1a\lim_{y \to 0} \frac{\arctan(\frac{y}{a})}{y} = \lim_{y \to 0} \frac{\arctan(\frac{y}{a})}{\frac{y}{a}} \cdot \frac{1}{a} = \frac{1}{a}
よって、limy0ayarctan(ya)=a1a=1\lim_{y \to 0} \frac{a}{y} \arctan(\frac{y}{a}) = a \cdot \frac{1}{a} = 1
limy0yaarctan(ay)=0\lim_{y \to 0} \frac{y}{a} \arctan(\frac{a}{y}) = 0
limy0f(a,y)=10=1\lim_{y \to 0} f(a, y) = 1 - 0 = 1
(2) 2gxy(0,0)\frac{\partial^2 g}{\partial x \partial y}(0, 0) を求める。
g(x,y)=xyf(x,y)g(x, y) = xy f(x, y) なので、
$g(x, y) = \begin{cases}
x^2 \arctan(\frac{y}{x}) - y^2 \arctan(\frac{x}{y}), & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
$\frac{\partial g}{\partial y}(x, y) = \begin{cases}
x^2 \frac{1}{1 + (\frac{y}{x})^2} \cdot \frac{1}{x} - 2y \arctan(\frac{x}{y}) - y^2 \frac{1}{1 + (\frac{x}{y})^2} \cdot (-\frac{x}{y^2}), & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
$= \begin{cases}
\frac{x^3}{x^2 + y^2} - 2y \arctan(\frac{x}{y}) + \frac{x y^2}{x^2 + y^2}, & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
$= \begin{cases}
\frac{x(x^2 + y^2)}{x^2 + y^2} - 2y \arctan(\frac{x}{y}) , & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
$= \begin{cases}
x - 2y \arctan(\frac{x}{y}), & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
gy(0,0)=0\frac{\partial g}{\partial y}(0, 0) = 0
gy(0,0)=limh0g(0,h)g(0,0)h=limh000h=0\frac{\partial g}{\partial y}(0, 0) = \lim_{h \to 0} \frac{g(0, h) - g(0, 0)}{h} = \lim_{h \to 0} \frac{0 - 0}{h} = 0
2gxy(0,0)=limk0gy(k,0)gy(0,0)k=limk0k20arctan(k0)0k\frac{\partial^2 g}{\partial x \partial y}(0, 0) = \lim_{k \to 0} \frac{\frac{\partial g}{\partial y}(k, 0) - \frac{\partial g}{\partial y}(0, 0)}{k} = \lim_{k \to 0} \frac{k - 2 \cdot 0 \cdot \arctan(\frac{k}{0}) - 0}{k}
arctan()=π2\arctan(\infty) = \frac{\pi}{2} なので、limk0gy(k,0)gy(0,0)k=1\lim_{k \to 0} \frac{\frac{\partial g}{\partial y}(k, 0) - \frac{\partial g}{\partial y}(0, 0)}{k} = 1
$\frac{\partial g}{\partial x}(x, y) = \begin{cases}
2x \arctan(\frac{y}{x}) + x^2 \frac{1}{1 + (\frac{y}{x})^2} \cdot (-\frac{y}{x^2}) - 2y \arctan(\frac{x}{y}) - y^2 \frac{1}{1 + (\frac{x}{y})^2} \cdot \frac{1}{y}, & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
$= \begin{cases}
2x \arctan(\frac{y}{x}) - \frac{x^2 y}{x^2 + y^2} - \frac{y^3}{x^2 + y^2}, & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
$= \begin{cases}
2x \arctan(\frac{y}{x}) - y, & xy \ne 0 \\
0, & xy = 0
\end{cases}$
gx(0,0)=0\frac{\partial g}{\partial x}(0, 0) = 0
2gyx(0,0)=limh0gx(0,h)gx(0,0)h=limh020arctan(h0)h0h\frac{\partial^2 g}{\partial y \partial x}(0, 0) = \lim_{h \to 0} \frac{\frac{\partial g}{\partial x}(0, h) - \frac{\partial g}{\partial x}(0, 0)}{h} = \lim_{h \to 0} \frac{2 \cdot 0 \cdot \arctan(\frac{h}{0}) - h - 0}{h}
=limh0hh=1= \lim_{h \to 0} \frac{-h}{h} = -1

3. 最終的な答え

(1) limx0f(x,a)=1\lim_{x \to 0} f(x, a) = -1
limy0f(a,y)=1\lim_{y \to 0} f(a, y) = 1
(2) 2gxy(0,0)=1\frac{\partial^2 g}{\partial x \partial y}(0, 0) = 1
2gyx(0,0)=1\frac{\partial^2 g}{\partial y \partial x}(0, 0) = -1

「解析学」の関連問題

関数 $y = x^{\cos^{-1}(3x)}$ の微分を求める問題です。

微分合成関数対数微分法逆三角関数
2025/7/16

関数 $y = (x^2 + 1)^{x+1}$ の導関数を求める問題です。

導関数対数微分法積の微分合成関数の微分微分
2025/7/16

与えられた関数 $y=e^{\sqrt{x}}$ の微分 $dy/dx$ を求める問題です。

微分合成関数の微分指数関数連鎖律
2025/7/16

画像に写っている関数 $y = 2^{x^2}$ の導関数を求める問題です。

微分合成関数指数関数
2025/7/16

与えられた関数 $y = x^{\frac{1}{x}}$ の微分 $\frac{dy}{dx}$ を求める問題です。

微分対数微分関数の微分
2025/7/16

与えられた関数 $y = x^{\cos^{-1}(3x)}$ の導関数 $\frac{dy}{dx}$ を求める問題です。

微分導関数対数微分法合成関数の微分逆三角関数
2025/7/16

数列 $\frac{1}{2}, \frac{1}{2^2}, \frac{3}{2^2}, \frac{1}{2^3}, \frac{3}{2^3}, \frac{5}{2^3}, \frac{7}...

数列等比数列無限数列級数
2025/7/16

与えられた関数を微分する問題です。具体的には、以下の4つの関数 $y$ を $x$ で微分します。 (1) $y = -\frac{3}{2x^2}$ (2) $y = \frac{1}{x} - \...

微分関数の微分
2025/7/16

$\Omega = \{(x_1, x_2) : x_1 > -1, x_2 \in \mathbb{R} \} \subset \mathbb{R}^2$ とし、 関数 $f(x_1, x_2) =...

多変数関数偏微分臨界点ヘッセ行列局所最大・最小
2025/7/16

次の6つの関数を微分します。 (1) $y = \frac{1}{x+3}$ (2) $y = \frac{3}{4-x}$ (3) $y = -\frac{5}{x^2+7}$ (4) $y = \...

微分関数の微分連鎖律商の微分法
2025/7/16