与えられた関数について、その導関数を求める問題です。問題は(1)から(8)まであります。

解析学微分導関数合成関数逆三角関数積の微分法
2025/7/23
はい、承知いたしました。それでは、問題集の6番の微分問題について、それぞれ解説していきます。

1. 問題の内容

与えられた関数について、その導関数を求める問題です。問題は(1)から(8)まであります。

2. 解き方の手順

(1) y=sin1x4y = \sin^{-1} \frac{x}{4}
sin1x\sin^{-1} x の微分は 11x2\frac{1}{\sqrt{1-x^2}} です。合成関数の微分を利用します。
dydx=11(x4)214=141x216=1416x216=1416x24=116x2\frac{dy}{dx} = \frac{1}{\sqrt{1 - (\frac{x}{4})^2}} \cdot \frac{1}{4} = \frac{1}{4\sqrt{1 - \frac{x^2}{16}}} = \frac{1}{4\sqrt{\frac{16-x^2}{16}}} = \frac{1}{4\frac{\sqrt{16-x^2}}{4}} = \frac{1}{\sqrt{16-x^2}}
(2) y=sin1x2y = \sin^{-1} \frac{x}{\sqrt{2}}
dydx=11(x2)212=121x22=122x22=122x22=12x2\frac{dy}{dx} = \frac{1}{\sqrt{1 - (\frac{x}{\sqrt{2}})^2}} \cdot \frac{1}{\sqrt{2}} = \frac{1}{\sqrt{2} \sqrt{1 - \frac{x^2}{2}}} = \frac{1}{\sqrt{2} \sqrt{\frac{2-x^2}{2}}} = \frac{1}{\sqrt{2} \frac{\sqrt{2-x^2}}{\sqrt{2}}} = \frac{1}{\sqrt{2-x^2}}
(3) y=tan1x12y = \tan^{-1} \frac{x-1}{2}
tan1x\tan^{-1} x の微分は 11+x2\frac{1}{1+x^2} です。合成関数の微分を利用します。
dydx=11+(x12)212=12(1+(x1)24)=12(4+(x1)24)=24+(x1)2=24+x22x+1=2x22x+5\frac{dy}{dx} = \frac{1}{1 + (\frac{x-1}{2})^2} \cdot \frac{1}{2} = \frac{1}{2(1 + \frac{(x-1)^2}{4})} = \frac{1}{2(\frac{4 + (x-1)^2}{4})} = \frac{2}{4 + (x-1)^2} = \frac{2}{4 + x^2 - 2x + 1} = \frac{2}{x^2 - 2x + 5}
(4) y=sin(57x)sin1x3y = \sin(5-7x) \sin^{-1} \frac{x}{3}
積の微分法を利用します。
(uv)=uv+uv(uv)' = u'v + uv'
u=sin(57x),v=sin1x3u = \sin(5-7x), v = \sin^{-1} \frac{x}{3}
u=cos(57x)(7)=7cos(57x)u' = \cos(5-7x) \cdot (-7) = -7\cos(5-7x)
v=11(x3)213=131x29=139x29=19x2v' = \frac{1}{\sqrt{1-(\frac{x}{3})^2}} \cdot \frac{1}{3} = \frac{1}{3\sqrt{1-\frac{x^2}{9}}} = \frac{1}{3\sqrt{\frac{9-x^2}{9}}} = \frac{1}{\sqrt{9-x^2}}
dydx=7cos(57x)sin1x3+sin(57x)19x2\frac{dy}{dx} = -7\cos(5-7x) \sin^{-1} \frac{x}{3} + \sin(5-7x) \frac{1}{\sqrt{9-x^2}}
(5) y=tan1x3sin1(x1)y = \tan^{-1} \frac{x}{\sqrt{3}} \sin^{-1} (x-1)
u=tan1x3,v=sin1(x1)u = \tan^{-1} \frac{x}{\sqrt{3}}, v = \sin^{-1} (x-1)
u=11+(x3)213=13(1+x23)=13(3+x23)=33+x2u' = \frac{1}{1 + (\frac{x}{\sqrt{3}})^2} \cdot \frac{1}{\sqrt{3}} = \frac{1}{\sqrt{3}(1 + \frac{x^2}{3})} = \frac{1}{\sqrt{3}(\frac{3+x^2}{3})} = \frac{\sqrt{3}}{3+x^2}
v=11(x1)2=11(x22x+1)=12xx2v' = \frac{1}{\sqrt{1-(x-1)^2}} = \frac{1}{\sqrt{1-(x^2-2x+1)}} = \frac{1}{\sqrt{2x-x^2}}
dydx=33+x2sin1(x1)+tan1x312xx2\frac{dy}{dx} = \frac{\sqrt{3}}{3+x^2} \sin^{-1}(x-1) + \tan^{-1} \frac{x}{\sqrt{3}} \frac{1}{\sqrt{2x-x^2}}
(6) y=tan13xtan1x12y = \tan^{-1} 3x \tan^{-1} \frac{x-1}{2}
u=tan13x,v=tan1x12u = \tan^{-1} 3x, v = \tan^{-1} \frac{x-1}{2}
u=11+(3x)23=31+9x2u' = \frac{1}{1+(3x)^2} \cdot 3 = \frac{3}{1+9x^2}
v=11+(x12)212=24+(x1)2=2x22x+5v' = \frac{1}{1+(\frac{x-1}{2})^2} \cdot \frac{1}{2} = \frac{2}{4+(x-1)^2} = \frac{2}{x^2-2x+5}
dydx=31+9x2tan1x12+tan13x2x22x+5\frac{dy}{dx} = \frac{3}{1+9x^2} \tan^{-1} \frac{x-1}{2} + \tan^{-1} 3x \frac{2}{x^2-2x+5}
(7) y=1sin12x=(sin12x)1y = \frac{1}{\sin^{-1} 2x} = (\sin^{-1} 2x)^{-1}
(sin12x)(\sin^{-1} 2x) の微分は 214x2\frac{2}{\sqrt{1-4x^2}} です。合成関数の微分を利用します。
dydx=1(sin12x)2214x2=2(sin12x)214x2\frac{dy}{dx} = -1(\sin^{-1} 2x)^{-2} \cdot \frac{2}{\sqrt{1-4x^2}} = -\frac{2}{(\sin^{-1} 2x)^2 \sqrt{1-4x^2}}
(8) y=11+tan1x=(1+tan1x)1y = \frac{1}{1+\tan^{-1} x} = (1+\tan^{-1} x)^{-1}
dydx=(1+tan1x)211+x2=1(1+tan1x)2(1+x2)\frac{dy}{dx} = -(1+\tan^{-1} x)^{-2} \cdot \frac{1}{1+x^2} = -\frac{1}{(1+\tan^{-1} x)^2 (1+x^2)}

3. 最終的な答え

(1) dydx=116x2\frac{dy}{dx} = \frac{1}{\sqrt{16-x^2}}
(2) dydx=12x2\frac{dy}{dx} = \frac{1}{\sqrt{2-x^2}}
(3) dydx=2x22x+5\frac{dy}{dx} = \frac{2}{x^2 - 2x + 5}
(4) dydx=7cos(57x)sin1x3+sin(57x)19x2\frac{dy}{dx} = -7\cos(5-7x) \sin^{-1} \frac{x}{3} + \sin(5-7x) \frac{1}{\sqrt{9-x^2}}
(5) dydx=33+x2sin1(x1)+tan1x312xx2\frac{dy}{dx} = \frac{\sqrt{3}}{3+x^2} \sin^{-1}(x-1) + \tan^{-1} \frac{x}{\sqrt{3}} \frac{1}{\sqrt{2x-x^2}}
(6) dydx=31+9x2tan1x12+tan13x2x22x+5\frac{dy}{dx} = \frac{3}{1+9x^2} \tan^{-1} \frac{x-1}{2} + \tan^{-1} 3x \frac{2}{x^2-2x+5}
(7) dydx=2(sin12x)214x2\frac{dy}{dx} = -\frac{2}{(\sin^{-1} 2x)^2 \sqrt{1-4x^2}}
(8) dydx=1(1+tan1x)2(1+x2)\frac{dy}{dx} = -\frac{1}{(1+\tan^{-1} x)^2 (1+x^2)}