広義積分 $\int_{0}^{1} \frac{1}{x^{\alpha}} dx$ が、$\alpha < 1$ のとき $\frac{1}{1-\alpha}$ に収束し、$\alpha \geq 1$ のとき発散することを示す。

解析学広義積分積分収束発散極限
2025/7/30

1. 問題の内容

広義積分 011xαdx\int_{0}^{1} \frac{1}{x^{\alpha}} dx が、α<1\alpha < 1 のとき 11α\frac{1}{1-\alpha} に収束し、α1\alpha \geq 1 のとき発散することを示す。

2. 解き方の手順

まず、不定積分を計算する。α1\alpha \neq 1 のとき、
1xαdx=xαdx=xα+1α+1+C=x1α1α+C\int \frac{1}{x^\alpha} dx = \int x^{-\alpha} dx = \frac{x^{-\alpha + 1}}{-\alpha + 1} + C = \frac{x^{1-\alpha}}{1-\alpha} + C
次に、広義積分を計算する。
α<1\alpha < 1 のとき:
011xαdx=limϵ+0ϵ1xαdx=limϵ+0[x1α1α]ϵ1=limϵ+0(11α1αϵ1α1α)\int_{0}^{1} \frac{1}{x^{\alpha}} dx = \lim_{\epsilon \to +0} \int_{\epsilon}^{1} x^{-\alpha} dx = \lim_{\epsilon \to +0} \left[ \frac{x^{1-\alpha}}{1-\alpha} \right]_{\epsilon}^{1} = \lim_{\epsilon \to +0} \left( \frac{1^{1-\alpha}}{1-\alpha} - \frac{\epsilon^{1-\alpha}}{1-\alpha} \right)
α<1\alpha < 1 なので、1α>01-\alpha > 0 である。したがって、limϵ+0ϵ1α=0\lim_{\epsilon \to +0} \epsilon^{1-\alpha} = 0 となる。
よって、011xαdx=11α\int_{0}^{1} \frac{1}{x^{\alpha}} dx = \frac{1}{1-\alpha}
α=1\alpha = 1 のとき:
011xdx=limϵ+0ϵ11xdx=limϵ+0[lnx]ϵ1=limϵ+0(ln1lnϵ)=limϵ+0(0lnϵ)=limϵ+0lnϵ=\int_{0}^{1} \frac{1}{x} dx = \lim_{\epsilon \to +0} \int_{\epsilon}^{1} \frac{1}{x} dx = \lim_{\epsilon \to +0} [\ln x]_{\epsilon}^{1} = \lim_{\epsilon \to +0} (\ln 1 - \ln \epsilon) = \lim_{\epsilon \to +0} (0 - \ln \epsilon) = - \lim_{\epsilon \to +0} \ln \epsilon = \infty
α>1\alpha > 1 のとき:
011xαdx=limϵ+0ϵ1xαdx=limϵ+0[x1α1α]ϵ1=limϵ+0(11α1αϵ1α1α)\int_{0}^{1} \frac{1}{x^{\alpha}} dx = \lim_{\epsilon \to +0} \int_{\epsilon}^{1} x^{-\alpha} dx = \lim_{\epsilon \to +0} \left[ \frac{x^{1-\alpha}}{1-\alpha} \right]_{\epsilon}^{1} = \lim_{\epsilon \to +0} \left( \frac{1^{1-\alpha}}{1-\alpha} - \frac{\epsilon^{1-\alpha}}{1-\alpha} \right)
α>1\alpha > 1 なので、1α<01-\alpha < 0 である。したがって、limϵ+0ϵ1α=limϵ+01ϵα1=\lim_{\epsilon \to +0} \epsilon^{1-\alpha} = \lim_{\epsilon \to +0} \frac{1}{\epsilon^{\alpha - 1}} = \infty となる。
よって、011xαdx=\int_{0}^{1} \frac{1}{x^{\alpha}} dx = \infty
まとめると、α<1\alpha < 1 のとき 11α\frac{1}{1-\alpha} に収束し、α1\alpha \geq 1 のとき発散する。

3. 最終的な答え

011xαdx={11α(α<1)(α1)\int_{0}^{1} \frac{1}{x^{\alpha}} dx = \begin{cases} \frac{1}{1-\alpha} & (\alpha < 1) \\ \infty & (\alpha \geq 1) \end{cases}