$\triangle ABC$ があり、$AB=4$, $BC=CA=8$ である。この三角形の外接円上に点 $D$ を $AD=4$ となるように取る (ただし、$D$ は $B$ と異なる)。 以下のものを求める。 (1) $\cos \angle ABC$ (2) $\sin \angle CDA$ (3) $CD$ (4) 四角形 $ABCD$ の面積 $S$

幾何学三角形四角形余弦定理円周角面積ブラーマグプタの公式
2025/4/9

1. 問題の内容

ABC\triangle ABC があり、AB=4AB=4, BC=CA=8BC=CA=8 である。この三角形の外接円上に点 DDAD=4AD=4 となるように取る (ただし、DDBB と異なる)。
以下のものを求める。
(1) cosABC\cos \angle ABC
(2) sinCDA\sin \angle CDA
(3) CDCD
(4) 四角形 ABCDABCD の面積 SS

2. 解き方の手順

(1) cosABC\cos \angle ABC を求める。
ABC\triangle ABC において、余弦定理より、
AC2=AB2+BC22ABBCcosABCAC^2 = AB^2 + BC^2 - 2 \cdot AB \cdot BC \cdot \cos \angle ABC
82=42+82248cosABC8^2 = 4^2 + 8^2 - 2 \cdot 4 \cdot 8 \cdot \cos \angle ABC
64=16+6464cosABC64 = 16 + 64 - 64 \cos \angle ABC
64cosABC=1664 \cos \angle ABC = 16
cosABC=1664=14\cos \angle ABC = \frac{16}{64} = \frac{1}{4}
(2) sinCDA\sin \angle CDA を求める。
四角形 ABCDABCD は円に内接するので、CDA=180ABC\angle CDA = 180^\circ - \angle ABC
sinCDA=sin(180ABC)=sinABC\sin \angle CDA = \sin (180^\circ - \angle ABC) = \sin \angle ABC
sin2ABC+cos2ABC=1\sin^2 \angle ABC + \cos^2 \angle ABC = 1 より、
sin2ABC=1cos2ABC=1(14)2=1116=1516\sin^2 \angle ABC = 1 - \cos^2 \angle ABC = 1 - (\frac{1}{4})^2 = 1 - \frac{1}{16} = \frac{15}{16}
sinABC=1516=154\sin \angle ABC = \sqrt{\frac{15}{16}} = \frac{\sqrt{15}}{4}
よって、sinCDA=154\sin \angle CDA = \frac{\sqrt{15}}{4}
(3) CDCD を求める。
ABD\triangle ABD において、AB=AD=4AB=AD=4 なので、ABD\triangle ABD は二等辺三角形である。
CDA=180ABC\angle CDA = 180^\circ - \angle ABC
ACD\triangle ACD において、余弦定理より、
AD2=AC2+CD22ACCDcosACDAD^2 = AC^2 + CD^2 - 2 \cdot AC \cdot CD \cdot \cos \angle ACD
ACD=ABD\angle ACD = \angle ABD (円周角の定理より)
ABD\triangle ABDAB=ADAB=AD の二等辺三角形なので、ABD=ADB\angle ABD = \angle ADB
ACB=ADB\angle ACB = \angle ADB (円周角の定理より)
ACD=ACB\angle ACD = \angle ACB
ABC\triangle ABC において、余弦定理より、
AB2=AC2+BC22ACBCcosACBAB^2 = AC^2 + BC^2 - 2 \cdot AC \cdot BC \cdot \cos \angle ACB
42=82+82288cosACB4^2 = 8^2 + 8^2 - 2 \cdot 8 \cdot 8 \cdot \cos \angle ACB
16=64+64128cosACB16 = 64 + 64 - 128 \cos \angle ACB
128cosACB=112128 \cos \angle ACB = 112
cosACB=112128=78\cos \angle ACB = \frac{112}{128} = \frac{7}{8}
42=82+CD228CD784^2 = 8^2 + CD^2 - 2 \cdot 8 \cdot CD \cdot \frac{7}{8}
16=64+CD214CD16 = 64 + CD^2 - 14 CD
CD214CD+48=0CD^2 - 14CD + 48 = 0
(CD6)(CD8)=0(CD - 6)(CD - 8) = 0
CD=6CD = 6 または CD=8CD = 8
CD=8CD=8のとき、ACD\triangle ACDAC=CD=8AC=CD=8, AD=4AD=4 となるので、CAD=CDA\angle CAD = \angle CDA となり、ACD=1802CDA\angle ACD = 180^\circ - 2\angle CDA
sinCDA=154\sin \angle CDA = \frac{\sqrt{15}}{4} より CDA75.5\angle CDA \approx 75.5^\circ となり、ACD29\angle ACD \approx 29^\circとなる。これは円周角の定理より ACB=ADB\angle ACB = \angle ADB となるはずなので矛盾する。
よって、CD=6CD=6
(4) 四角形 ABCDABCD の面積 SS を求める。
S=ABC+ADCS = \triangle ABC + \triangle ADC
ABC=12ABBCsinABC=1248154=415\triangle ABC = \frac{1}{2} \cdot AB \cdot BC \cdot \sin \angle ABC = \frac{1}{2} \cdot 4 \cdot 8 \cdot \frac{\sqrt{15}}{4} = 4\sqrt{15}
ADC=12ADACsinDAC\triangle ADC = \frac{1}{2} \cdot AD \cdot AC \cdot \sin \angle DAC
sinDAC=sinDBC\sin \angle DAC = \sin \angle DBC (円周角の定理より)
DBC=ABCABD\angle DBC = \angle ABC - \angle ABD
ADC=12ACCDsinACD\triangle ADC = \frac{1}{2} \cdot AC \cdot CD \cdot \sin \angle ACD
ACD=ABD=ABCDBC\angle ACD = \angle ABD = \angle ABC - \angle DBC
S=ABC+ADC=12×4×8×154+12×4×8×sin(DAC)=415+12sin(DAC)S = \triangle ABC + \triangle ADC = \frac{1}{2} \times 4 \times 8 \times \frac{\sqrt{15}}{4} + \frac{1}{2} \times 4 \times 8 \times \sin(\angle DAC) = 4 \sqrt{15} + 12 \sin(\angle DAC)
ここで計算が複雑になるため、ブラーマグプタの公式を用いて面積を求める。
s=4+8+4+62=11s = \frac{4 + 8 + 4 + 6}{2} = 11
S=(sa)(sb)(sc)(sd)=(114)(118)(114)(116)=7375=735S = \sqrt{(s-a)(s-b)(s-c)(s-d)} = \sqrt{(11-4)(11-8)(11-4)(11-6)} = \sqrt{7 \cdot 3 \cdot 7 \cdot 5} = \sqrt{735}
S=4915=7235=715S = \sqrt{49 \cdot 15} = \sqrt{7^2 \cdot 3 \cdot 5} = 7 \sqrt{15}

3. 最終的な答え

(1) cosABC=14\cos \angle ABC = \frac{1}{4}
(2) sinCDA=154\sin \angle CDA = \frac{\sqrt{15}}{4}
(3) CD=6CD = 6
(4) S=715S = 7 \sqrt{15}

「幾何学」の関連問題

(1) $\cos 3\theta = 4\cos^3 \theta - 3\cos \theta$ を示す。 (2) $\cos 54^{\circ}$ の値を求める。 (3) 頂点と重心との距離が...

三角関数加法定理正五角形面積
2025/4/14

三角形ABCにおいて、$AB + AC = \sqrt{3}BC$ が成立するとき、$\cos A$ の取りうる値の範囲を求める。

余弦定理三角形三角比相加相乗平均
2025/4/14

2直線 $y=3x$ と $y=\frac{1}{2}x$ のなす角 $\theta$ を求める問題です。ただし、$0 \le \theta \le \frac{\pi}{2}$ とします。

角度直線三角関数tan
2025/4/14

(1) 正弦の加法定理を用いて、$\sin\alpha + \sin\beta = 2\sin{\frac{\alpha+\beta}{2}}\cos{\frac{\alpha-\beta}{2}}$...

三角関数加法定理三角比三角形
2025/4/14

(1) 正弦の和に関する公式 $\sin \alpha + \sin \beta = 2 \sin \frac{\alpha + \beta}{2} \cos \frac{\alpha - \beta...

三角関数加法定理三角形三角比
2025/4/14

半径 $r$ mの円形の土地の周囲に、幅 $a$ mの道がある。この道の面積を $S$ m$^2$、道の真ん中を通る円周の長さを $l$ mとするとき、$S=al$ であることを示す問題です。

面積円周証明
2025/4/14

(1) 座標空間において、点A(3, 4, 5), B(4, 2, 3)に対して、原点Oから点Aまでの距離OAと、点Aから点Bまでの距離ABを求める問題。 (2) 3x3のマスに2, 3, 4, 6,...

距離空間ベクトル算数パズル論理的思考
2025/4/14

直径10cmの円に内接する正六角形について、中心角(あ)の角度、内角(い)の角度、そして正六角形の辺の長さをそれぞれ求める問題です。

正六角形角度辺の長さ図形
2025/4/14

問題は、空欄を埋める問題が3つと、図形の名前を答える問題が3つあります。 空欄を埋める問題は、図形の定義や性質に関する知識を問うものです。 図形の名前を答える問題は、与えられた図形がそれぞれ何という図...

図形多角形正多角形
2025/4/14

長方形の公園に、芝生の部分と土の部分があります。それぞれの問題について、芝生と土のどちらが広いかを判断します。 (1) 芝生の部分を長方形に変えたときの、芝生と土の面積をそれぞれ求めて、どちらが広いか...

面積長方形平行四辺形比較
2025/4/14