数列 $\{a_n\}$、$\{b_n\}$ が与えられ、以下の条件を満たすとする。 * $\tan a_n = \frac{1}{n^2 + n + 1}$, $0 < a_n < \frac{\pi}{2}$ * $\tan b_n = \alpha n + \beta$ ($\alpha, \beta$ は実数の定数), $-\frac{\pi}{2} < b_n < \frac{\pi}{2}$ * $\tan a_n = \tan(b_{n+1} - b_n)$ ( $n = 1, 2, 3, \dots$) このとき、以下の問いに答えよ。 (1) $\alpha$ と $\beta$ を求めよ。 (2) $b_1$ を求めよ。 (3) $\lim_{n \to \infty} b_n$ を求めよ。必要ならば $\frac{\pi}{2} - x < \tan(\frac{\pi}{2} - x) (0 < x < \frac{\pi}{2})$ が成り立つことを用いても良い。 (4) 無限級数 $\sum_{n=1}^{\infty} a_n$ の和を求めよ。 (5) 自然数 $n$ に対し、$\tan(b_{n+1} - b_{n-1})$ を $n$ の式で表せ。ただし、$b_0 = 0$ とする。 (6) 無限級数 $\sum_{n=1}^{\infty} (b_{n+1} - b_{n-1})$ の和を求めよ。ただし、$b_0 = 0$ とする。

解析学数列三角関数極限無限級数arctan加法定理
2025/5/12

1. 問題の内容

数列 {an}\{a_n\}{bn}\{b_n\} が与えられ、以下の条件を満たすとする。
* tanan=1n2+n+1\tan a_n = \frac{1}{n^2 + n + 1}, 0<an<π20 < a_n < \frac{\pi}{2}
* tanbn=αn+β\tan b_n = \alpha n + \betaα,β\alpha, \beta は実数の定数), π2<bn<π2-\frac{\pi}{2} < b_n < \frac{\pi}{2}
* tanan=tan(bn+1bn)\tan a_n = \tan(b_{n+1} - b_n) ( n=1,2,3,n = 1, 2, 3, \dots)
このとき、以下の問いに答えよ。
(1) α\alphaβ\beta を求めよ。
(2) b1b_1 を求めよ。
(3) limnbn\lim_{n \to \infty} b_n を求めよ。必要ならば π2x<tan(π2x)(0<x<π2)\frac{\pi}{2} - x < \tan(\frac{\pi}{2} - x) (0 < x < \frac{\pi}{2}) が成り立つことを用いても良い。
(4) 無限級数 n=1an\sum_{n=1}^{\infty} a_n の和を求めよ。
(5) 自然数 nn に対し、tan(bn+1bn1)\tan(b_{n+1} - b_{n-1})nn の式で表せ。ただし、b0=0b_0 = 0 とする。
(6) 無限級数 n=1(bn+1bn1)\sum_{n=1}^{\infty} (b_{n+1} - b_{n-1}) の和を求めよ。ただし、b0=0b_0 = 0 とする。

2. 解き方の手順

(1) tanan=tan(bn+1bn)\tan a_n = \tan(b_{n+1} - b_n) より an=bn+1bna_n = b_{n+1} - b_n (mod π\pi)。ana_nbnb_nの範囲より、an=bn+1bna_n = b_{n+1} - b_nである。
tanan=1n2+n+1\tan a_n = \frac{1}{n^2 + n + 1} より an=arctan1n2+n+1a_n = \arctan \frac{1}{n^2+n+1}
arctanxarctany=arctanxy1+xy\arctan x - \arctan y = \arctan \frac{x - y}{1 + xy} を用いると、
arctan(n+1)arctann=arctan(n+1)n1+(n+1)n=arctan1n2+n+1\arctan(n+1) - \arctan n = \arctan \frac{(n+1) - n}{1 + (n+1)n} = \arctan \frac{1}{n^2+n+1}.
したがって an=arctan(n+1)arctanna_n = \arctan(n+1) - \arctan n であり、bn+1bn=arctan(n+1)arctannb_{n+1} - b_n = \arctan(n+1) - \arctan n
bn=arctann+Cb_n = \arctan n + C となる定数 CC が存在する。このとき tanbn=tan(arctann+C)=αn+β\tan b_n = \tan (\arctan n + C) = \alpha n + \beta である。
ここで、bn=arctann+Cb_n = \arctan n + Cbn+1bn=arctan(n+1)arctannb_{n+1} - b_n = \arctan(n+1) - \arctan n に代入すると、
arctan(n+1)+C(arctann+C)=arctan(n+1)arctann\arctan(n+1) + C - (\arctan n + C) = \arctan(n+1) - \arctan nとなり、この式は成り立つ。
tanbn=tan(arctann+C)=tan(arctann)+tanC1tan(arctann)tanC=n+tanC1ntanC=αn+β\tan b_n = \tan(\arctan n + C) = \frac{\tan (\arctan n) + \tan C}{1 - \tan(\arctan n)\tan C} = \frac{n + \tan C}{1 - n \tan C} = \alpha n + \beta
両辺を比較してn+tanC1ntanC=1tanCn1n+1tanC\frac{n + \tan C}{1 - n \tan C} = \frac{-\frac{1}{\tan C}n -1}{n + \frac{1}{\tan C}} と変形できるので、α=1tanC\alpha = -\frac{1}{\tan C}, β=1\beta = -1
一方で、tanbn=αn+β\tan b_n = \alpha n + \beta より、b1=arctan1+C=π4+Cb_1 = \arctan 1 + C = \frac{\pi}{4} + Ctanb1=α+β\tan b_1 = \alpha + \beta
b1=π4+Cb_1 = \frac{\pi}{4} + Cより、tan(π4+C)=α+β\tan(\frac{\pi}{4} + C) = \alpha + \beta
仮にC=π4C = -\frac{\pi}{4}とすると、b1=0b_1 = 0であり、tanb1=0\tan b_1 = 0
したがって α+β=0\alpha + \beta = 0 である必要がある。
上記の議論から、β=1\beta = -1, α=1\alpha = 1 となる。
(2) b1=arctan1+Cb_1 = \arctan 1 + C より、b1=π4+Cb_1 = \frac{\pi}{4} + Ctanbn=n1\tan b_n = n - 1より、tanb1=11=0\tan b_1 = 1 - 1 = 0
したがって b1=0b_1 = 0 である。
(3) bn=arctann+Cb_n = \arctan n + C より、bn=arctannπ4b_n = \arctan n - \frac{\pi}{4} となる。
したがって limnbn=limn(arctannπ4)=π2π4=π4\lim_{n \to \infty} b_n = \lim_{n \to \infty} (\arctan n - \frac{\pi}{4}) = \frac{\pi}{2} - \frac{\pi}{4} = \frac{\pi}{4} である。
(4) n=1an=n=1(bn+1bn)=limNn=1N(bn+1bn)=limN(bN+1b1)=π40=π4\sum_{n=1}^{\infty} a_n = \sum_{n=1}^{\infty} (b_{n+1} - b_n) = \lim_{N \to \infty} \sum_{n=1}^{N} (b_{n+1} - b_n) = \lim_{N \to \infty} (b_{N+1} - b_1) = \frac{\pi}{4} - 0 = \frac{\pi}{4}
(5) tan(bn+1bn1)=tan((arctan(n+1)π4)(arctan(n1)π4))=tan(arctan(n+1)arctan(n1))\tan(b_{n+1} - b_{n-1}) = \tan((\arctan(n+1) - \frac{\pi}{4}) - (\arctan(n-1) - \frac{\pi}{4})) = \tan(\arctan(n+1) - \arctan(n-1))
tan(arctan(n+1)arctan(n1))=(n+1)(n1)1+(n+1)(n1)=21+n21=2n2\tan(\arctan(n+1) - \arctan(n-1)) = \frac{(n+1) - (n-1)}{1 + (n+1)(n-1)} = \frac{2}{1 + n^2 - 1} = \frac{2}{n^2}.
(6) n=1(bn+1bn1)=limNn=1N(bn+1bn1)=limN(b2+b3+...+bN+1b0b1b2...bN1)=limN(bN+bN+1b0b1)=π4+π400=π2\sum_{n=1}^{\infty} (b_{n+1} - b_{n-1}) = \lim_{N \to \infty} \sum_{n=1}^{N} (b_{n+1} - b_{n-1}) = \lim_{N \to \infty} (b_2 + b_3 + ... + b_{N+1} - b_0 - b_1 - b_2 - ... - b_{N-1}) = \lim_{N \to \infty} (b_N + b_{N+1} - b_0 - b_1) = \frac{\pi}{4} + \frac{\pi}{4} - 0 - 0 = \frac{\pi}{2}.

3. 最終的な答え

(1) α=1\alpha = 1, β=1\beta = -1
(2) b1=0b_1 = 0
(3) limnbn=π4\lim_{n \to \infty} b_n = \frac{\pi}{4}
(4) n=1an=π4\sum_{n=1}^{\infty} a_n = \frac{\pi}{4}
(5) tan(bn+1bn1)=2n2\tan(b_{n+1} - b_{n-1}) = \frac{2}{n^2}
(6) n=1(bn+1bn1)=π2\sum_{n=1}^{\infty} (b_{n+1} - b_{n-1}) = \frac{\pi}{2}

「解析学」の関連問題

(i) (1) 正の実数 $a$ に対して、$f(x) = \sinh^{-1}(\frac{x}{a})$ とおくとき、$f'(x)$ を求める。 (2) 定積分 $I = \int_0^{21} ...

微分定積分逆双曲線関数極限テイラー展開
2025/5/12

与えられた角 $\theta$ について、$\sin \theta$、$\cos \theta$、$\tan \theta$ の値を求めます。$\theta$ は、(1) $\theta = -\fr...

三角関数sincostan三角比ラジアン
2025/5/12

関数 $f(x) = \frac{\log x}{\sqrt{x}}$ ($1 \le x \le 8$) について、以下の問いに答える。 (1) $f(x)$ の最大値と最小値を求める。 (2) 曲...

関数の最大最小導関数定積分体積
2025/5/12

関数 $f(x) = (\log x)^2 + 4\log x$ が与えられている。 (1) $f(x)$ の極小値とそのときの $x$ の値を求める。 (2) 曲線 $y = f(x)$ と直線 $...

対数関数微分極値積分面積
2025/5/12

(1) $(\cos \frac{\pi}{12} + i\sin \frac{\pi}{12})^{12}$ を計算する。 (2) $\int_{1}^{e^3} \frac{1}{x} dx$ を...

複素数積分不定積分定積分極限
2025/5/12

$\lim_{x \to -\infty} (\sqrt{x^2+1} + x)$ を計算する問題です。

極限関数の極限ルート置換
2025/5/12

関数 $f(x) = (1-3x^2)^3$ の導関数 $f'(x)$ を求める問題です。

導関数微分合成関数の微分チェーンルール関数
2025/5/12

与えられた極限を計算します。 $$\lim_{x \to \infty} (\sqrt{x^2 + 2x - 1} - x + 1)$$

極限関数の極限有理化
2025/5/12

$\lim_{x\to 0} \frac{\sqrt{3x+1}-1}{\sqrt{6x+1}-1}$ を計算します。

極限関数の極限有理化
2025/5/12

与えられた極限を計算します。 $\lim_{x\to\infty} \frac{2^x - 1}{2^x + 1}$

極限指数関数関数の極限
2025/5/12