$0 < a < b$ を満たす定数 $a, b$ があり、関数 $y = \log x$ のグラフを $G$ とする。点 $A(a, \log a)$ から点 $B(b, \log b)$ まで曲線 $G$ 上を点 $C$ が動くとき、点 $C$ から $x$ 軸への垂線と線分 $AB$ との交点を $P$ とする。線分 $CP$ の長さの最大値を $L$ とする。 (1) 不等式 $a < \frac{b - a}{\log b - \log a} < b$ を証明せよ。 (2) $h = \frac{b}{a}$ とおくとき、$L$ を $h$ を用いて表せ。

解析学対数関数微分平均値の定理最大値不等式
2025/6/1

1. 問題の内容

0<a<b0 < a < b を満たす定数 a,ba, b があり、関数 y=logxy = \log x のグラフを GG とする。点 A(a,loga)A(a, \log a) から点 B(b,logb)B(b, \log b) まで曲線 GG 上を点 CC が動くとき、点 CC から xx 軸への垂線と線分 ABAB との交点を PP とする。線分 CPCP の長さの最大値を LL とする。
(1) 不等式 a<balogbloga<ba < \frac{b - a}{\log b - \log a} < b を証明せよ。
(2) h=bah = \frac{b}{a} とおくとき、LLhh を用いて表せ。

2. 解き方の手順

(1) 平均値の定理を利用する。
f(x)=logxf(x) = \log x とすると、区間 [a,b][a, b] で平均値の定理より、
f(b)f(a)ba=f(c)\frac{f(b) - f(a)}{b - a} = f'(c) となる cca<c<ba < c < b の範囲に存在する。
f(x)=1xf'(x) = \frac{1}{x} より、
logblogaba=1c\frac{\log b - \log a}{b - a} = \frac{1}{c}
balogbloga=c\frac{b - a}{\log b - \log a} = c
したがって、a<c<ba < c < b より、a<balogbloga<ba < \frac{b - a}{\log b - \log a} < b が成り立つ。
(2) 点 CCxx 座標を tt とすると、atba \le t \le b である。
CC の座標は (t,logt)(t, \log t) である。
直線 ABAB の方程式は、
yloga=logblogaba(xa)y - \log a = \frac{\log b - \log a}{b - a}(x - a)
y=logblogaba(xa)+logay = \frac{\log b - \log a}{b - a}(x - a) + \log a
PPxx 座標は tt であるから、点 PPyy 座標は、
yP=logblogaba(ta)+logay_P = \frac{\log b - \log a}{b - a}(t - a) + \log a
CP=yPlogt=logblogaba(ta)+logalogtCP = y_P - \log t = \frac{\log b - \log a}{b - a}(t - a) + \log a - \log t
CP=logblogabatlogblogabaa+logalogtCP = \frac{\log b - \log a}{b - a} t - \frac{\log b - \log a}{b - a} a + \log a - \log t
CP=logblogabata(logbloga)ba+logalogtCP = \frac{\log b - \log a}{b - a} t - \frac{a (\log b - \log a)}{b - a} + \log a - \log t
CP=logblogabat+(ba)logaa(logbloga)balogtCP = \frac{\log b - \log a}{b - a} t + \frac{(b - a) \log a - a (\log b - \log a)}{b - a} - \log t
CP=logblogabat+blogaalogbbalogtCP = \frac{\log b - \log a}{b - a} t + \frac{b \log a - a \log b}{b - a} - \log t
CPCP が最大となる tt を求めるために、CPCPtt で微分する。
ddtCP=logblogaba1t\frac{d}{dt} CP = \frac{\log b - \log a}{b - a} - \frac{1}{t}
ddtCP=0\frac{d}{dt} CP = 0 となる tt を求める。
logblogaba=1t\frac{\log b - \log a}{b - a} = \frac{1}{t}
t=balogblogat = \frac{b - a}{\log b - \log a}
L=logblogaba(balogblogaa)+logalog(balogbloga)L = \frac{\log b - \log a}{b - a} \left( \frac{b - a}{\log b - \log a} - a \right) + \log a - \log \left( \frac{b - a}{\log b - \log a} \right)
L=1a(logbloga)ba+logalog(balogbloga)L = 1 - \frac{a(\log b - \log a)}{b - a} + \log a - \log \left( \frac{b - a}{\log b - \log a} \right)
h=bah = \frac{b}{a} より b=ahb = ah
L=logahlogaahata(logahloga)aha+logalogtL = \frac{\log ah - \log a}{ah - a} t - \frac{a(\log ah - \log a)}{ah - a} + \log a - \log t
t=ahalogahloga=a(h1)loght = \frac{ah - a}{\log ah - \log a} = \frac{a (h - 1)}{\log h}
CP=logha(h1)talogha(h1)+logalogtCP = \frac{\log h}{a(h-1)} t - \frac{a \log h}{a(h - 1)} + \log a - \log t
CP=logha(h1)1t=0CP' = \frac{\log h}{a(h-1)} - \frac{1}{t} = 0 より、
t=a(h1)loght = \frac{a(h-1)}{\log h}
L=logha(h1)(a(h1)logha)+logalog(a(h1)logh)L = \frac{\log h}{a(h-1)} (\frac{a(h-1)}{\log h} - a) + \log a - \log (\frac{a(h-1)}{\log h})
L=1alogha(h1)+logalogalog(h1)+log(logh)L = 1 - \frac{a \log h}{a(h-1)} + \log a - \log a - \log(h-1) + \log (\log h)
L=1loghh1log(h1)+log(logh)=1loghh1+log(loghh1)L = 1 - \frac{\log h}{h-1} - \log(h-1) + \log (\log h) = 1 - \frac{\log h}{h-1} + \log(\frac{\log h}{h-1})
CP=logtlogblogaba(ta)logaCP = \log t - \frac{\log b - \log a}{b-a}(t - a) - \log a
L=log(a(h1)logh)(log(ah)logaaha)(a(h1)logha)logaL = \log(\frac{a(h-1)}{\log h}) - (\frac{\log (ah) - \log a}{ah-a})(\frac{a(h-1)}{\log h}-a) - \log a
L=log(h1logh)+loga(logha(h1))(a(h1)logha)logaL = \log (\frac{h-1}{\log h}) + \log a - (\frac{\log h}{a(h-1)})(\frac{a(h-1)}{\log h} - a) - \log a
L=log(h1logh)loghh1(h1logh1)L = \log (\frac{h-1}{\log h}) - \frac{\log h}{h-1}(\frac{h-1}{\log h} - 1)
L=log(h1logh)1+loghh1L = \log(\frac{h-1}{\log h}) - 1 + \frac{\log h}{h-1}

3. 最終的な答え

(1) a<balogbloga<ba < \frac{b - a}{\log b - \log a} < b
(2) L=log(h1logh)1+loghh1L = \log\left(\frac{h-1}{\log h}\right) - 1 + \frac{\log h}{h-1}

「解析学」の関連問題

次の2つの極限を求める問題です。 (1) $\lim_{h \to 0} (1 + 3h)^{\frac{1}{h}}$ (2) $\lim_{x \to \infty} (1 - \frac{2}{...

極限自然対数e
2025/6/7

次の関数を微分する問題です。 (1) $y = 3^x$ (2) $y = (\frac{1}{2})^x$

微分指数関数対数
2025/6/7

与えられた3つの関数を微分する問題です。 (1) $y = x^2 \log x$ (2) $y = \log (4x + 3)$ (3) $y = \log (-2x)$

微分対数関数合成関数の微分積の微分
2025/6/7

問題2では、逆三角関数の導関数を求める問題です。具体的には、(1) $arcsin(2x)$、(2) $arccos(x^2 - 1)$、(3) $arctan(\sqrt{x})$ の導関数を求めま...

微分導関数逆三角関数連鎖律対数微分
2025/6/7

与えられた関数を微分する問題です。 (7) $y = \frac{e^x}{x^2}$ (8) $y = \frac{x}{e^x}$ (9) $y = \frac{1}{\sqrt[3]{e^x}}...

微分関数の微分商の微分公式指数関数
2025/6/7

$\arcsin(\cos(\frac{16\pi}{5}))$ を計算します。

三角関数逆三角関数弧度法
2025/6/7

次の関数を微分せよ。 (1) $y = e^{3x}$ (2) $y = xe^x$ (3) $y = e^x \cos x$ (4) $y = e^x \tan x$ (5) $y = e^{2x}...

微分指数関数三角関数合成関数積の微分
2025/6/7

次の2つの関数を微分する問題です。 (1) $y = e^{3x}$ (2) $y = xe^x$

微分指数関数合成関数の微分積の微分
2025/6/7

関数 $f(x) = \exp(\sin x)$ の $x=0$ における2次の漸近展開を求める問題です。

テイラー展開漸近展開微分指数関数三角関数
2025/6/7

次の極限値を求めます。 (1) $\lim_{\theta \to 0} \frac{\sin 3\theta}{2\theta}$ (2) $\lim_{\theta \to 0} \frac{\t...

極限三角関数ロピタルの定理
2025/6/7